مروري برتيوري هاي روانشناسي در تحقيقات حسابداري مديريت

A review of psychological theories in management accounting research

نوشتار حاضر مقدمه اي در زمينه تيوري هاي روانشناسي سودمند در تحقيقات حسابداري مديريت با هدف شناسايي و كاربرد آن ها است. اگرچه از تيوري هاي ساير علوم اجتماعي براي تشريح و پيش بيني رفتار در تحقيقات حسابداري مديريت استفاده مي شود، ليكن علم روانشناسي از آن ها متفاوت است و به جاي پديده هاي سازماني و عيني، روي پديده هاي ذهني فرد تمركز دارد. اين تحقيق يك تحقيق كيفي است و مبتني بر مطالعات نظري مرتبط با موضوع است كه با شناسايي و تلخيص ادبيات مرتبط با تحقيقات روانشناسي و كاربرد آن ها در حسابداري مديريت جمع بندي مي گردد. بر اساس اين تحقيق، تيوري هاي روانشناسي در حسابداري مديريت در غالب اثرات انگيزشي و اثرات اطلاعاتي گروه بندي شده است. در ادبيات اثرات انگيزشي اثرات نقاط مرجع، تناقضات داخلي يا ناسازگاري بين بازنمايي ذهني و رفتار در غالب تيوري هاي هدف گذاري، سطح آرماني، عدالت سازماني، چشم انداز، ناهنجاري شناختي، اسناد و شناخت محيط، مطرح و تحليل گرديده است. از بعد اطلاعاتي نيز به تاثيرات ارايه اطلاعات بر تصميم گيري، قضاوت ها، نحوه جستجو و پردازش با منطق محدود و همچنين بازنمايي ذهني اشخاص از محيط و سازمان پرداخته كه در چارچوب تيوريهاي روانشناسي اجتماعي و شناختي بيان گرديده است. نتايج حاكي از آن است كه نظريه هاي روانشناسي با تمركز و شناخت عميق تر پديده هاي ذهني افراد، بجاي پديده هاي عيني سازماني مي تواند براي تشريح و تحليل علت و اثرات روشهاي حسابداري مديريت مورد استفاده قرار گيرد و نيز اثر نوع خاصي از روش حسابداري مديريت روي رفتار افراد صرفا به چگونگي اهداف رسمي و عيني براي عمل و عواملي كه بر رفاه افراد تاثير مي گذارد بستگي نداشته، بلكه چگونگي درك افراد از روش هاي عملي و اينكه چگونه آن توجه، شناخت و يا انگيزه افراد را تحريك مي كند، بر آن موثر است. در نتيجه به طور فزاينده اي آشكار مي شود كه تيوري هاي چند گانه روانشناسي ارتباط بالقوه اي با هر كدام از روش هاي حسابداري مديريت دارند.

The present paper is an introduction to the field of useful psychology theories in management accounting studies aimed at their identification and application. Although other social science theories are used to explain and predict behavior in management accounting research, psychology is different from them and concentrates on individual’s mental phenomena instead of organizational and objective ones. This is a qualitative research based on theoretical studies relevant to the topic that takes shape through identifying and summarizing relevant literature in psychology and their application in management accounting. Based on this research, psychological theories in management accounting have been classified in terms of incentive effects and information impacts. In literature, incentive effects of reference points, the internal contradiction or inconsistency between mental representation and behavior have been broached and analyzed in terms of the theories of target-setting, the ideal level, organizational justice, prospect, cognitive abnormality, predication and cognition of the environment. Issues such as the effect of information on decision-making, judgments, search method and processing with limited logic as well as the individuals’ mental representation of the environment and organization have been addressed and expressed in the context of social and cognitive psychology theories. Results indicate that psychological theories with deeper focus on and deeper understanding of individuals’ mental phenomena, rather than organizational objective phenomena, can be used to describe and analyze the causes and effects of management accounting techniques. Too, the effect of a certain type of management accounting method on individuals’ behavior may not depend only on the quality of formal and objective goals for action and the factors that influence peopleʹs welfare; rather the method of understanding of people from practical methods and how attention, cognition or incentives stimulate people are also effective .As a result, it becomes increasingly apparent that multiple psychological theories have potential relationship with each of management accounting methods.