سطح بندي ميزان توسعه يافتگي استان هاي كشور بر مبناي شاخص هاي حمل و نقل جاده اي با استفاده از تلفيق تكنيك هاي AHP و TOPSIS

Classification of Development Levels of Provinces Based on Road Transit Indexes by Combination of AHP and TOPSIS

در جهان كنوني پيشرفت در بخش حمل ونقل از شاخص هاي توسعه يافتگي محسوب مي شود و كارشناسان بر اين باورند كه هر واحد رشد اقتصادي در كشورها مستلزم يك و نيم تا دو واحد رشد در مجموعه ي بخش حمل و نقل مي باشد؛ به اين خاطر، از آن به عنوان زيربناي توسعه نام برده مي‌شود. حمل ونقل جاده اي در ميان كشورهاي جهان يكي از محورهاي اصلي ترانزيت كالا و مسافر تلقي مي شود و بيش ترين جابه جايي مسافر و كالا در اين بخش صورت مي گيرد و به لحاظ اقتصادي سبب كاهش هزينه تمام شده توليد، توزيع، مصرف كالا و خدمات مي شود و بستر مناسبي براي جابه جايي مسافر به واسطه ارزاني، ايمني و در دسترس بودن مي باشد. هدف از اين پژوهش سطح‌بندي ميزان توسعه استان هاي كشور بر مبناي شاخص هاي حمل ونقل جاده اي مي باشد؛ بدين منظور با توجه به ابعاد محدوده مورد مطالعه از 10 شاخص تبيين كننده موضوع استفاده شده است. روش تحقيق در اين مقاله از نوع توصيفي و تحليلي بوده و در آن به منظور جمع آوري اطلاعات از سالنامه آماري سازمان راهداري كشور در سال 1390 استفاده شده است. براي تحليل داده هاي خام از تكنيك دلفي و مدل تصميم-گيري سلسله مراتبي (AHP) به منظور وزن دهي شاخص ها و مدل تاپسيس به منظور سطح-بندي استان ها استفاده شده است. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه استان هايي چون تهران، اصفهان و خوزستان در سطوح بالا و استان هاي قم، چهارمحال و بختياري، ايلام، كهكيلويه و بويراحمد، البرز و خراسان شمالي در پايين ترين جايگاه سطح بندي ميزان توسعه استان ها بر مبناي شاخص هاي حمل ونقل جاده اي، قرار گرفته اند. همچنين فاصله ي امتيازي زياد سطوح بالا به نسبت سطوح مياني و پايين در بين استان ها نشان از عدم تعادل و توازن منطقه اي از لحاظ برخورداري از تاسيسات و تسهيلات حمل و نقل جاده اي را در كشور دارد.

In the contemporary world, progress in transportation sector is a development index. Experts believe each unit of economic growth in countries needs one and half to two units progress in transportation sector. Hence, it is named as development infrastructure. Road transport is the most important transit way and relocating of goods and passengers in countries; also as an economic aspect, leading to the reduction in final cost of production, distribution and consumption in goods and services has been noted worldwide. Therefore, it is suitable for passengers transport because of low costs, safety and availability. The aim of this research is classifying development in provinces basis on road transit indexes. For this reason, according to case study district, there have been 10 explained issue indicators. Research method in this essay is based on Descriptive and Analytical approach and for gathering the information researchers have used Statistical Yearbook of road Maintenance organization ,2011. Analysis of row data has been done deploying DELFI method. Analytic Hierarchy Process (AHP) was used to weigh indexes and TOPSIS method was used to classify the provinces. Research results showed that provinces such as Tehran, Esfahan and Khuzestan have been in high level of development and other provinces like Qom, ChaharMahal-Bakhtiyari, Ilam, Kohkiloye-BoyerAhmad, Alborz and north Khorasan have been in lower places in provinces development classification according to road transit indexes. In addition, such a great distance between areas with high level of development against the middle and low levels demonstrate regional disequilibrium and non-balancing in country according to benefiting of road transit infrastructures.