بررسي امكان افزايش ضريب موفقيت كشت مستقيم ژنوتيپ هاي برنج با تغيير تاريخ كاشت

Investigation the possibility of increasing the success coefficient of direct sowing of rice genotypes by changing sowing date

انتخاب تاريخ كاشت مناسب، اهميت زيادي در بهبود عملكرد دانه برنج در سيستم كشت مستقيم دارد. به‌ همين منظور، جهت تعيين زمان مناسب كاشت ژنوتيپ هاي مختلف برنج در سيستم كشت مستقيم، اين آزمايش مزرعه‌اي به‌صورت كرت هاي يك‌بار خرد شده در قالب طرح آماري بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در موسسه تحقيقات برنج كشور (معاونت مازندران) اجرا شد. سه تاريخ كاشت 29 فروردين، 8 و 18 ارديبهشت، در كرت هاي اصلي و شش ژنوتيپ فجر، طارم محلي، هاشمي و لاين‌هاي وارداتي اروگويه: هيبريد، شماره 18 و 2، در كرت هاي فرعي مقايسه گرديد. نتايج نشان داد كه اثر تاريخ كاشت بر تمام صفات زراعي به جز ارتفاع بوته، معني دار بود. هم‌چنين، اثر ژنوتيپ و برهمكنش دو عامل بر تمام صفات مورد مطالعه معني‌دار شد. با تغيير تاريخ كاشت از 29 فروردين به 18 ارديبهشت، بيش‌تر صفات زراعي و عملكرد دانه افزايش يافتند. در بين ژنوتيپ هاي مورد بررسي، حداكثر عملكرد دانه متعلق به لاين شماره 2 و ژنوتيپ طارم محلي بود. تحت اثر برهمكنش دو عامل، بيش‌ترين عملكرد دانه با ميانگين 3/1081 گرم در مترمربع از لاين شماره 18 در تاريخ كاشت سوم حاصل شد. با تغيير تاريخ هاي كاشت، شاخص‌هاي رشد در ژنوتيپ-هاي مختلف تغيير يافت. بيش‌ترين ميزان شاخص سطح برگ (09/5) و سرعت رشد محصول (87/193 كيلوگرم در هكتار در روز) در لاين شماره 2 در تاريخ كاشت دوم مشاهده شد. بنابراين، جهت حصول حداكثر عملكرد دانه در كشت مستقيم برنج، كاشت لاين شماره 2 در تاريخ كاشت اول، ژنوتيپ فجر در تاريخ كاشت دوم و ژنوتيپ هاي هيبريد، طارم محلي، هاشمي و لاين شماره 18 در تاريخ كاشت سوم توصيه مي شود.

Choosing appropriate sowing date has great importance in improving grain yield of rice in direct sowing system. In order to determine the appropriate time planting different genotypes of rice in direct sowing system, this field experiment was carried out in the form of split plots in randomized complete blocks statistical design with three replications at Rice Research Institute of Iran (Deputy of Mazandaran). Three sowing dates 18th April, 28th April and 8th May, in main plots and six genotypes of Fajr, Local Tarom, Hashemi and Uruguay imported lines: Hybrid, numbers 18 and 2, in subplots were compared. Results showed the effect of sowing date was significant on all agronomic traits, except plant height. Also, the effect of genotype and interaction of two factors was significant for all under studied traits. By changing the sowing date from 18th April to 8th May, most of agronomic traits and grain yield were increased. Among under investigation genotypes, the maximum grain yield was obtained by line number 2 and Local Tarom genotype. Considering two factors interaction, the maximum grain yield was obtained by the line number 18 in third sowing date with an average of 1081.3 gram per square meter. Growth indices within different genotypes were changed by changing sowing dates. Maximum amount of leaf area index (5.09) and crop growth rate (193.87 kilogram per hectare per day) in number 7 line was observed in the second sowing date. Therefore, to obtain maximum grain yield in rice direct sowing system, sowing line number 2 in the first sowing date, Fajr genotype in second sowing date and Hybrid genotypes, Local Tarom, Hashemi and line number18 in the third sowing date are recommended.