ارزيابي زيست فراهمي روي در ريزوسفر گياه سورگوم Sorghum bicolor (L.) Moench

Assessment of Zinc Bioavailability in the Rhizosphere of Sorghum bicolor (L.) Moench

اين پژوهش با هدف ارزيابي اثرات ريزوسفر سورگوم بر روي قابل استفاده با چهار عصاره گير انفرادي در ريشه دان اجرا شد. دو نمونه خاك با خصوصيات فيزيكي و شيميايي نسبتا مشابه و از دو منطقه، نمونه اول از منطقه بدون آلودگي و نمونه دوم ازمجاورت كارخانه كنسانتره روي و سرب تهيه شد. در هر نمونه خاك سه سطح غلظتي روي ( mg kg-1 250، 375 و 500) با توجه به مقدار روي اوليه موجود در خاك اعمال گرديد. فضاي داخلي ريشه دان با صفحات توري نايلوني (40 مش) به سه منطقه 1S (منطقه ريزوسفري)، 2S (مجاور به ريزوسفر) و 3 S(فواصل دورتر از ريزوسفر) جداسازي شدند و گياه سورگوم در منطقه 1S كاشته شد. اثر فعاليت ريشه گياه بر اشكال زيست فراهم روي شامل قابل عصاره گيري با آب مقطر، نيترات كلسيم وDTPA معني دار بود. مقدار روي به شكل هاي (قابل عصاره گيري با DTPA، نيترات كلسيم، آب مقطر) در ريزوسفر (1S) خاك غير آلوده به ترتيب 6/8%، 100% و 130% بيش از توده خاك در سه هفته ابتدايي بود. اگرچه روي قابل استخراج با HNO3 در اين ناحيه تفاوتي با توده خاك نداشت اما در زمان هفت هفته به طور معني داري به ميزان 10% كاهش يافت. اين امر نشان دهنده اثرگذاري فعاليت ريشه سورگوم بر اشكال غير زيست فراهم تر در فواصل زماني بيشتر (هفت نسبت به سه هفته) مي باشد. افزايش زيست فراهمي روي در زمان سه هفته در خاك غيرآلوده به طور معني داري (01/0 > p) موجب جذب بيشتر آن توسط گياه تا 30% شده است. نتايج نشان داد كه غلظت و جذب روي در سورگوم با روي عصاره گيري شده توسط اسيد نيتريك در خاك ريزوسفري همبستگي معني داري (01/0 > p) داشت. بنابراين، روش عصاره گيري اسيد نيتريك مي تواند برآوردي مناسب از روي قابل استفاده سورگوم در شرايط افزايش سطوح غلظتي آن باشد.

This study was carried out in rhizobox, with the aim of evaluating the effects of sorghum rhizosphere on changes in available zinc using 4 single-extractants. Two soil samples with relatively similar physical and chemical properties were used from two areas, one from a non-polluted area and the other from the vicinity of the zinc and lead concentrate factory. In both soil samples, zinc contents were raised to three levels (250, 375, and 500 mg kg-1soil) according to their initial Zn content. Inside space of the rhizoboxes were sectioned into 3 separate compartments using nylon filters (40 mesh) including S1 (rhizosphere area), S2 (the adjacent area influenced by plant roots), and S3 (away from the rhizosphere) and sorghum seeds were planted in the S1 area. The effects of plant root activity on zinc bioavailable forms including distilled water extractable, calcium nitrate, and DTPA were significant. The amount of zinc in the forms of DTPA extractable, calcium nitrate and distilled water extractable in the rhizosphere (S1) of non-polluted soil was more than the bulk soil by 8.6%, 100%, and 130%, respectively, at three weeks. Although HNO3 extractable zinc in this zone was not different than bulk soil, it decreased significantly about 10% in the seventh week. This shows the influence of sorghum root activity on less bioavailable form of zinc at longer time interval (seven vs. three weeks). Increase of the bioavailability (p < 0.01) in the third week resulted in significantly more absorption (30%) by the plant in non-polluted soil. The results showed that plant concentration and uptake of zinc by sorghum had significant correlation with nitric acid extractable zinc in rhizosphere soil )p < 0.01). Therefore, the nitric acid method can be used as an appropriate assessment method of bioavailable zinc for sorghum with regard to increasing levels in soil.