واكاوي مباني فرانظري نظريه روابط بين‌الملل در رويكرد اسلامي

اگر بپذيريم كه پيشرفت يك رشته علمي به ظرفيت آن رشته در دسترسي به نظريه‌ها و مفاهيمي بستگي دارد كه به كمك آن مي‌توان به شناختي از جهان خارج نايل گرديد و همچنين اگر بپذيريم كه نظريه‌ها بخش بسيار حياتي بن‌مايه‌هاي علوم را تشكيل مي‌دهند، آن‌گاه بايد شناخت و تسلط بر نظريه‌هاي يك دانش و تجربه انساني، همچون علم روابط بين‌الملل را عنصر اساسي و تشكيل‌دهنده آن علم دانست. اين در حالي است كه بسياري از توصيفات، تحليل‌ها و تبيين‌هاي صورت گرفته در رشته روابط بين‌الملل، مبتني بر يك شاكله نظري و آن هم رويكردي غرب‌محورانه است. در اين راستا، پژوهش حاضر تلاش نموده با رويكردي تحليلي‌تفسيري به نظريات و ديدگاه‌هاي فرانظري روابط بين‌الملل بپردازد. همچنين با بهره‌گيري از منابع چهارگانه موجود در اسلام ـ شامل كتاب، سنت، اجماع و عقل ـ اصول و شاخصه‌هاي فرانظري روابط بين‌الملل در اسلام را اكتشاف و استخراج نمايد. مفروض اصلي نگارندگان نوشتار پيش ‌رو آن است كه «تمامي نظريات روابط بين‌الملل در دوره معاصر داراي خصيصه غرب‌گرايانه بوده و متناسب با پيش‌فرض‌ها، مصاديق و ذهنيت غربي هستند».

An Analysis of Meta-Theory Principles of International Relations Theory in Islamic Approach Mohammad Javad Ranjkesh Assistant Professor, International Relations, Ferdowsi University, Mashad, Iran ranjkesh@hotmail.com Hamid Reza Keshavarz MA in International Relations, Ferdowsi University, Mashad Iran Understanding and command of theories of a science and human experience such as International Relations constitute its main component. The research adopts an analytical-interpretive approach to meta-theoretical theories of the International Relations and uses the quartet sources in Islam – Quran, Sunna, consensus and reason – to explore the meta-theoretical principles and parameters of the International Relations in Islam. We assume that all International Relations theories in the modern era have western characteristic and that they are in accordance with the western assumptions, instances, and mentality.