بررسي روند تغييرات مورفومتري رسوبات به سمت پايين دست تحت تاثير عوامل هيدرولوژيك و سنگ شناسي در حوضه ورتوان قزوين

Evaluation of downstream trends in sediment morphometric characteristics affected by hydrologic and lithologic controls in Vartavan catchment

تغيير در اندازه مواد بستر رودخانه اطلاعات مهمي را براي علوم مرتبط با حوزه آبخيز فراهم مي كند. يكي از باورهاي اساسي در سيستم هاي رودخانه اي، ريز شدن اندازه رسوبات در جهت پايين دست مي باشد كه طي چند دهه اخير مطالعات زيادي را نيز معطوف خود نموده است. هدف از انجام اين پژوهش، تعيين و تحليل روند تغيير اندازه ذرات رسوبات بستر در آبراهه هاي حوضه آبخيز ورتوان (4811 هكتار) قزوين مي-باشد. بدين منظور تعداد 25 نمونه از رسوبات آبراهه هاي درجه 1 تا 6 و 30 نمونه، از خاك روي واحدهاي مختلف سنگ-شناسي حوضه جمع آوري و پس از دانه بندي، شاخص هاي مختلف مورفومتري محاسبه گرديد. نتايج نشان داد كه مطابق با جورشدگي هيدروليكي و بر اساس روند كاهشي شيب و افزايشي طول آبراهه اصلي و مساحت حوضه زهكشي، اندازه رسوبات به سمت پايين دست بايد ريز شود ولي اين روند تحت تاثير سيلاب هاي اقليم نيمه خشك و سنگ شناسي غيرهمگن حوضه قرار گرفته و اندازه رسوبات به سمت پايين دست درشت تر مي شود. بنابراين روند تغييرات اندازه رسوبات حوضه ورتوان عمدتا توسط اقليم و سنگ شناسي حوضه كنترل مي شود و هيدروليك جريان فقط تغييرات ثانويه اي را بر روي روند كلي ايجاد مي نمايد. انتظار مي رود كه نتايج اين پژوهش در حوضه هاي مناطق نيمه خشك و بويژه داراي واحدهاي سنگ شناسي غيرهمگن سبب درك بهتر روند تركيب نهشته هاي رسوبي به سمت پايين دست شود.