حقيقت و چگونگي سلوك باطني در قرآن از منظر علامه طباطبايي

Allamah Tabatabaiʹʹs Perception of the Reality and Quality of Inner Conduct in the Eyes of the Quran

حقيقت سلوك، نوعي حركت باطني است كه از عالم ماده آغاز، و به لقاي حق تعالي منتهي مي شود. علامه طباطبايي وجود چنين حركت باطني اي را در انسان با استناد به كلماتي همچون صراط، طريق، سبيل، باب سما، صعود و عروج به سوي خدا، سبقت، ضلال و اهتدا، كدح الي رب، لقا الله و رجعت و مباحثي همچون ذومراتب بودن اسلام و ايمان، ذودرجات بودن مومنان، نكوهش توقف در مرتبه ظاهر، غايت داشتن حيات آدمي و لزوم حركت به سوي غايت، از نگاه قرآن تثبيت مي كند. ايشان اين حركت باطني را در مسير نفس مي داند. انسان در اين راه، ناچار به شناخت درست نفس است. شناخت حقيقي نفس متوقف بر توجه به خداوند به منزله غايت و نهايت اين مسير است. دين الهي با تشريع عبادات، كيفيت سلوك را در اين مسير بيان كرده است و البته تنها كساني كه به مرتبه عبادت احرار رسيده اند، توان چنين سلوكي دارند.

The reality of conduct is an inner movement which starts from the material world and ends in meeting with God. Resting on the Quranic view, Allamah Tabatabai proves the existence of such an inner movement in man. He supports his argument by citing such words like sirat, tareek and sabeel, meaning (path or way), sky door, ascent to the God, antecedence, going astray and following the right path, persevering to meet the Lord, meeting with God, return, and such questions like multilevel character of Islam and of faith, multilevel character of the faithful, reproaching the pause in the stage of appearance, purposefulness of manʹs life and necessity of striving for the goal. He considers that this inner movement occurs within the soul. Thus, it is necessary for man to truly know the soul. A real knowledge of the soul depends on realizing that God is the ultimate aim in this course. Divine religion has made explicit the nature of conduct in this respect by prescribing acts of worship, and only those who have reached the state of the worship of the free are capable of displaying such a conduct.