مطالعه تطبيقي ترجمه‌هاي تصاوير كنايي دنيا در خطبه‌هاي نهج‌البلاغه

A Comparative Study of Translations of World ironic images in Sermons of Nahjul Balaghah

يكي از چالش‌هاي كنوني ترجمه، برگرداندن عبارت‌هاي كنايي زبان مبدا به زبان مقصد است. در حوزه مهارت‌هاي زباني، نقش بي‌بديل آرايه‌هاي ادبي، به‌ويژه تصاوير خيال‌انگيزي مانند تشبيه، استعاره، كنايه و مجاز و نيز اهميّت اين صنعت‌پردازي‌ها در تاثيرگذاري بيشتر بر مخاطب، بر كسي پوشيده نيست. با اين حال، مسيله ترجمه عبارت‌هايي كه معناي ضمني دارند، نيازمند توجّه و عنايت ويژه‌اي است. امروزه مترجم در رويارويي با چالش‌هاي پيش رو، نيازمند تسلّط كامل بر هر دو زبان مبدا و مقصد در ترجمه مي‌باشد. خطبه‌هاي نهج‌البلاغه نمونه كاملي از بهترين تعابير ادبي و تصويرپردازي‌هاي هنري هستند كه در اين جستار به واكاوي پنج ترجمه فارسي معروف نهج‌البلاغه پرداخته‌ايم كه اين ترجمه‌ها عبارتند از: ترجمه مرحوم دشتي، آيتي، مكارم شيرازي، شهيدي و فيض‌الاسلام. در اين مقاله، پس از آشنايي مختصر با مفاهيم كنايه و ديدگاه‌هاي ترجمه، به روش‌هاي مختلف ترجمه عبارت‌هاي كنايي مي‌پردازيم و آنها را مورد مقايسه قرار مي‌دهيم، سپس به بررسي تطبيقي ترجمه كنايه‌هاي «دنيا» بر اساس ترجمه‌هاي مذكور مي‌پردازيم. نتايج نشان مي‌دهد كه به طور مطلق نمي‌توان يك ترجمه را بر بقيّه ترجيح داد، بلكه به صورت موردي مي‌توان تا حدّي به علّت برتري ترجمه عبارت‌هاي كنايي برخي ترجمه‌ها نسبت به ديگر ترجمه‌ها دست يافت، امّا اجمالاً مي‌توان گفت كه مترجمان در ترجمه جمله‌هاي كنايه از صفت، به دليل امكانات زباني خاصّ زبان مقصد، بيشتر به ترجمه معنايي و تحت‌اللّفظي گرايش داشته‌اند و در ترجمه واژه‌هاي كنايه از موصوف نيز اغلب به ترجمه تحت‌اللّفظي روي آورده‌اند و به اين وسيله، معادل مناسب و گويا را انتخاب كرده‌اند و در برخي موارد، به علّت عدم توجّه به ساختار نحوي و بلاغي جمله، ترجمه نسبتاً ضعيفي ارايه كرده‌اند.

One of the current challenges of translation is translating of ironic statements from the source language to the target language. In the field of language skills, it is clear to all unique roles of literary arrays especially the imaginative images such as simile, metaphor, metonym and their importance in more influencing on the addressee. However, the translation of phrases that have connotations requires special attention. Nowadays translator requires complete mastery of both origin and destination language in the translation for meeting the challenges ahead. The sermons of the Nahjul Balaghah are a perfect example of the best literary interpretations and artistic imagery that in this article, We have analyzed five famous Persian translation of Nahjul Balaghah including Dashti, Ayati, Makarem Shirazi, Shahidi and Feyzoleslam translations. In this article, after a brief introduction to the concepts of metonym and translation theories or approaches, we will mention various methods of translation of ironic statements and compare them together. Then we will study translation innuendo “the world’’ comparatively based on the above translations. The results show that we can not choose a translation to the others absolutely, but we can found partly the reason for the translation of ironic expressions in some versions of other translation. In spite of this, we can say briefly the translators have tended more to semantic and literal translation in translating of sentences with irony of adjective due to the specific language target language and they also tend to a literal translation in translation of the irony of noun. Therefore, they have chosen an expressive and suitable equivalent and sometimes there are relatively weak translation for lack of attention to syntax and rhetorical sentence.