بررسي وضعيت وابستگي به نيكوتين و برخي از عوامل مرتبط با آن در زنان مصرف كننده قليان شهر بوشهر سال 93-1392

Status of nicotine dependence and some related factors among waterpipe consumer women in Bushehr 2013-14

زمينه: امروزه مصرف قليان در بزرگسالان جوامع آسيايي به‌ويژه خاورميانه و كشورهاي عربي رواج فراوان يافته است. هدف پژوهش حاضر تعيين وضعيت وابستگي به نيكوتين و الگوي دموگرافيك مرتبط با آن در زنان مصرف كننده قليان در شهر بوشهر مي‌باشد. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر، مطالعه توصيفي- تحليلي از نوع مقطعي مي‌باشد كه تعداد 430 زن مصرف كننده قليان ساكن شهر بوشهر به روش نمونه‌گيري در دسترس و گلوله برفي مورد بررسي قرار گرفتند. ابزار جمع‌آوري اطلاعات پرسشنامه استاندارد وابستگي به نيكوتين و پرسشنامه ويژگي‌هاي دموگرافيك بود. پس از جمع‌آوري اطلاعات، تجزيه و تحليل داده‌ها توسط نرم‌افزار آماري SPSS ويرايش 20 و با استفاده از آزمون‌هاي آماري مناسب انجام شد. يافته‌ها: در اين مطالعه، 3/43 درصد (186 نفر) از زنان مصرف كننده قليان وابستگي متوسط به نيكوتين داشتند. ميانگين و انحراف معيار نمره كلي رفتار وابستگي به نيكوتين 63/12±71/40 بود. ميزان تحصيلات شركت كنندگان (004/0P=) و همسرانشان (003/0P=)، شغل شركت كنندگان (015/0P=) و همسرانشان (043/0P=)، سابقه مصرف قليان (000/0P=)، قصد ترك (021/0P=) و نوع تنباكوي مصرفي (003/0P=)، با شدت وابستگي به نيكوتين ارتباط داشتند. يافته‌هاي رگرسيون رتبه‌اي با تابع ربط لجيت نشان داد كه ميزان تحصيلات همسر، سن شروع مصرف قليان و قصد ترك قليان تبيين كننده وابستگي به نيكوتين بودند. نتيجه‌گيري: وابستگي به نيكوتين در تقريباً نيمي از زنان مصرف كننده قليان در سطح متوسط بوده و طراحي مداخلات آموزشي ضروري است تا براي افراد طبقه اقتصادي- اجتماعي پايين به‌ويژه در سنين نوجواني و جواني كه هنوز رفتار نهادينه نشده صورت گيرد. همچنين براي افرادي كه قصد ترك قليان ندارند ابتدا بايد از طريق فرايند توانمندسازي شرايط را براي ترك آن‌ها مهيا نموده و سپس آن‌ها را تشويق به ترك قليان نمود.

Background: In recent years, water pipe smoking has been spread among adults especially in Asian African communities in the Middle East and Arabic countries. The aim of this study is determination of the nicotine dependence status and some related factors among women consumer in Bushehr. Material and Methods: 430 water pipe smoker women were examined in this cross-sectional study. Convenience and snowball sampling methods were used to collect data. After data collection, data were analyzed by SPSS software with using appropriate statistical tests. Results: In this study, 43.4% (N= 186) of women had moderate nicotine dependency. The overall mean and standard deviation score for nicotine dependence were 40.71±12.63. In this study, consumer’s education (p=0.004) and job (p=0.015), husband’s education (p=0.003), and job (p=0.043), history of water pipe smoking (p=0.000), intention to quit (p=0.021), and type of tobacco (p=0.003), significantly associated with nicotine dependence. Logit regression results showed that husband ʹs education level, age at onset of water pipe consuming and intention to quit water pipe explain nicotine dependence. Conclusion: Nicotine dependence among almost half of the consumer women was in average level and it is essential to design educational interventions for low socio - economic individuals particularly in teens and young people that this behavior has not institutionalized yet. Also for people who have no intention of quit water pipe, at first, we provide the conditions for their quitting through empowerment process and then encourage them to quit water pipe.