تحليل و نقد رويكردهاي تربيت معنوي نوپديد (بررسي الگوي معنويت‌باوري فارغ از دين)

Analysis and critique of newborn spiritual educational approaches (the investigation of non-religious model of spirituality )

رويكردهاي «تربيت معنوي» را مي‌توان از دو ديدگاه «ديني» و «فارغ از دين» مورد توجه قرار داد. هدف مقاله حاضر، بررسي و نقد رويكردهاي تربيت معنوي در اردوگاه معنويت‌باوران فارغ از دين است؛ بنابراين، نخست سه رويكرد تربيت معنوي نوپديد شامل تحويل دين به اخلاق، انتگرال و تك بُعدي‌نگر بررسي شد و سپس اهداف و پيش‌فرض‌هاي «تربيت معنوي» در اين رويكردها مورد تحليل قرار گرفت و بالاخره، ضمن نقد رويكردهاي مورد نظر، از دو زاويه ساختاري (عدم تضمين ثبات، محدودنگري، تلاش براي رسميت يافتن در عين مخالفت با آن و عدم انطباق با واقعيت‌هاي وجودي انسان) و روشي (مبتني بر روش‌هاي استفاده شده در هر يك از سه رويكرد) نشان داده شد كه معنويت‌هاي نوپديد؛ به‌رغم اثرگذاري‌هاي مقطعي و موضعي، به دليل برخوردار نبودن از ساختار متناسب با شرايط وجودي انسان و نيز ضعف در روش‌هاي پيشنهادي براي تحقق اهداف خود در درازمدت با دشواري‌ مواجه هستند.

Spiritual approaches can be investigated from both religious and non-religious perspectives. The main aim of this paper is to analyze and criticize spiritual educational approaches in the camp of non-religious spiritual believers. In doing so, the three newborn approaches, namely, the reduction of religion to morality, integrality and one-sidedness, are analyzed. Then, the goals and presuppositions of spiritual education in these approaches are investigated. Eventually, it is shown that from the perspective of structures (lack of ensuring stability, limited vision, attempt to get formal while opposing it, lack of adaptation with present realities of human existence) and methodology (based on the methodology used in the three approaches) these approaches, though initially and continually successful, in the long run, woudl face difficulties; the reasons for such problems are lack of the structure compatible with the existential conditions of human beings and weakness of the suggested methods for fulfilling the aims.