مقايسه فرايند اشتقاق در دو گونه علمي و محاوره اي زبان فارسي

A Comparison of Derivation in Scientific and Colloquial Varieties in Persian

در اين مقاله، فرايند اشتقاق در دو گونه علمي و محاوره اي زبان فارسي مورد بررسي قرار گرفته و سعي مي شود با بررسي و مقايسه تعداد مشخصي واژه مستخرج، تصويري از ميزان و چگونگي عملكرد فرايند اشتقاق در دو گونه مورد بررسي به دست داده شود. براي اين منظور پس از استخراج واژه هاي مشتق متعلق به دو گونه علمي و محاوره اي زبان فارسي و تجزيه و تحليل آنها مشخص مي شود اولاً نظام واژه سازي اشتقاقي در هر دو گونه مورد بررسي بيشتر از چه نوع وندهايي بهره مي گيرد، ثانياً ميزان استفاده از وندهاي اشتقاقي مختلف در اين دو گونه چگونه است و ثالثاً در مواقعي كه به لحاظ صوري يك وند در هر دو گونه مورد استفاده قرار گرفته باشد آيا تفاوتي در نقش و عملكرد اين گونه وندها وجود دارد يا خير. در تعيين چگونگي عملكرد وندها از مدل معنايي ليبر (2004) كه توسط رفيعي (1387) بازبيني شده و در بررسي پسوندهاي اشتقاقي زبان فارسي به كار رفته، استفاده شده است. يافته هاي حاصل از بررسي عملكرد فرايند اشتقاق در دو گونه مورد مقايسه قرار مي گيرد تا در نهايت وجوه افتراق و اشتراكشان مشخص شود. با توجه به بررسي هاي به عمل آمده به نظر مي رسد كه علي رغم وجود برخي شباهت ها، فرايند اشتقاق در دو گونه علمي و محاوره‌اي زبان فارسي در حوزه هاي ياد شده داراي تفاوت‌هاي قابل توجهي است.

This paper studies derivation in scientific and colloquial varieties in Persian, and seeks to determine the frequency and manner of this process in each of the above-mentioned varieties by scrutinizing and comparing a significant number of derived words. To do so, after collecting Persian scientific and colloquial words and analyzing them, the following issues will be specified a) what kinds of affixes the system of derivational word-formation in each variety uses more frequently, b) how is the frequency of different derivational affixes in each variety, and c) when one affix is used, superficially, in both varieties, and are there any differences in the function of this affix in each variety or not. In specifying the behavior of the affixes in each variety, Lieber Skeleton-Body Semantic Model (2004) is used, in the same way that Rafiei (1387) has used it in studying Persian derivational suffixes. Then we compare the findings of our study in each variety, and show the differences and similarities among them. The results that despite the existence of some similarities, derivation in scientific variety differs significantly in the above-mentioned areas from derivation in colloquial variety.