بررسي ميزان استفاده نرم‌افزارهاي كتابخانه ديجيتالي ايران از ويژگي‌هاي نظام‌هاي خبره در بازيابي اطلاعات

Evaluation of Using Expert System Features in Information Retrieval in Iranian Digital Library Software

هدف پژوهش حاضر تعيين ميزان استفاده نرم‌افزارهاي كتابخانه ديجيتالي ايران از ويژگي‌هاي نظام خبره در بازيابي اطلاعات است. پژوهش حاضر از نوع كاربردي است كه به‌‌روش ارزيابانه و با استفاده از سياهه وارسي محقق‌ساخته در چهار ويژگي نظام‌هاي خبره در بازيابي اطلاعات (شامل ابزارهاي بازيابي اطلاعات، رابط كاربر، پايگاه‌هاي اطلاعاتي (دانش) و راهكارهاي مورد استفاده براي راهنمايي بيشتر كاربران) و متشكل از 66 معيار صورت گرفت. جامعه آماري مورد مطالعه در اين پژوهش 5 نرم‌افزار كتابخانه ديجيتالي (پارس‌آذرخش، پيام مشرق، پروان‌پژوه، نوسا و پاپيروس) بود. وضعيت نرم‌افزارهاي كتابخانه ديجيتالي مورد مطالعه از نظر ابزارهاي بازيابي اطلاعات پايين‌تر از متوسط، در رابطه با پايگاه اطلاعاتي (دانش) متوسط و از نظر رابط كاربر بيش از متوسط بود. همچنين، در رابطه با راهنمايي بيشتر كاربران، نتايج نشان داد كه تاكيد بيشتر بر ويژگي‌هاي برگرفته از نرم‌افزارهاي معمول در زمينه ارايه خدمات اطلاعاتي است و به مباحث تخصصي در اين زمينه كمتر توجه شده است. آزمون فرضيه پژوهش نيز نشان داد كه اختلاف معناداري بين ميزان بهره‌گيري از ويژگي‌هاي كلي نظام خبره و وضعيت فعلي نرم‌افزارهاي كتابخانه‌هاي ديجيتالي ايران وجود دارد. اين پژوهش همچنين، ضمن تهيه سياهه وارسي در زمينه موضوع پژوهش، اين امكان را فراهم آورده است كه طراحان و برنامه نويسان نرم‌افزارهاي كتابخانه ديجيتالي بتوانند ضمن برطرف‌كردن نقاط ضعف و تقويت نقاط قوت اين عرصه، با معيارها و مولفه‌هاي موجود در اين زمينه و درجه اهميت هر يك از آنها بهتر آشنا شده و در طراحي و توليد آينده خود از آنها بهره گيرند.

The goal of this study is to evaluate expert system features of Iranian selected digital library software in the context of information retrieval. This study was performed using evolutional method using a checklist. In order to gather data, a checklist was prepared with 66 criteria based on the research dimensions (including tools of information retrieval, interface, information database (knowledge), and the strategies used for guidance of users). In preparing the checklist the opinions of LIS experts were used as necessary. The population of this study were 5 selected Iranian Digital Library software namely Pars Azarakhsh, Simorgh, Papyrus, Payam and Parvan. The status of the selected digital library software was investigated based on research dimensions. According to the studied criteria in research, the results showed that selected digital library software are lower than normal from the information recovery point of view and information data base, but as for the interface feature, it is higher than normal range. Also in the dimention of guiding users, the results showed that the most emphasis is on common software features instead of specialized ones. The test of research hypothesis also showed that there is a significant difference between the current status of the features of the software of digital libraries in Iran. A checklist was prepared for evaluation of digital library software in expert systems context. Also the results can be helpful for the software providers to resolve the weaknesses and reinforce the strengths of the software.