بررسي فرآيند نشانگي حروف الفبا در ديوان سنايي

The investigation of semiosis of alphabetic letters in Sansyi’s Divan

سنایی با بهره‌گیری از كیفیت‌های تصویری و تركیبی حروف الفبا در دیوان خود اشعار بسیار زیبایی سروده است. به‌كارگیری نظریّه‌ای فراگیر در مطالعه این سروده‌ها كه زمینه‌های فرهنگی هنر سنایی را پوشش دهد و نتیجه‌ای فراخور یك پژوهش را در بر داشته باشد، نیازی است آشكار. در مقاله حاضر، نگارنده بر پایه آرای چارلز سندرس پیرس به نشانه‌شناسی نگرش‌های الفبایی سنایی می‌پردازد و همه سروده‌های حروفی او را گزارش می‌كند. نظریّه نشانه‌شناسی پیرس با دانش نقد بلاغی رایج در زبان فارسی پیوند تنگاتنگی دارد، امّا از توانش تفسیری بالاتری در مقایسه با آن برخوردار است و رسیدن به نتیجه‌ای علمی‌تر را میسّر می‌كند. در این پژوهش، سه‌گانه‌های مشهور شمایل، نمایه و نماد پیرس و فرآیند تكامل نشانگی آن‌ها در دیوان سنایی پژوهیده شده است. فرآیندهای نشانگی متفرّد، خطّی و متداخل، سه‌گونه سیر نشانگی حروف الفبا در دیوان سنایی هستند كه نگارنده آن‌ها را از یكدیگر بازشناخته است. نگارنده در پایان نتیجه می‌گیرد كه نشانگی حروف الفبا در دیوان سنایی، دارای نسبت بسیار آسان با موضوع و تفسیر خود است.

  The Exploration of Semiosis of Aalphabetic Letters in Sanāeī’s Divan   Morteza Heidari[1]                Received: 02/07/2014 Accepted: 22/04/2015     Abstract Sanaei versifies exquisite poems by applying pictorial and compound qualities of alphabetic letters in his Divan. A comprehensive theory that may cover the cultural background of Sanaei’s art and which is able to enfold an inclusive understanding, is an obvious need for studying these qualities. In the present article, the author deals with semiotics of Sanaei’s literal attitude and explains all of his literal poems. The Pierce semiotics theory has a very close relationship with the prevalent rhetorical criticism in Persian language, while it also encompasses a higher interpretative potentiality and helps us reach a more intricate conclusion. In this research, Pierce’s icon, index, symbol, and well known triad and their semiotic transformative process in Sanaei’s Divan are explored. The singular, lineal and involved semiotic processes are the three forms that the author differentiates. The findings show that semiosis of letters of the alphabet in Sanaei’s Divan, has a very easy attribute to its object and interpretation.   Keywords: semiotics, Charles Sanders Pierce, Sanaei, letters of alphabet. [1] Assistant Professor, Persian language and literature; Payam-e-Noor University. Mortezaheydari.58@gmail.com