اثر تركيب كودهاي زيستي و كود شيميايي بر كميت و كيفيت گياه دارويي شنبليله (Trigonella foenum-graecum)

Effects of Biofertilizers and Chemical Fertilizer Combination on the Quantity and Quality of Fenugreek (Trigonella foenum- graecum) Medicinal Plant

كاربرد كودهای بیولوژیك به­ویژه باكتری­ها و قارچ میكوریزا از مهم‌ترین راهبردهای تغذیه­ای در مدیریت پایدار بوم نظام‌های كشاورزی می­باشد. از این‌رو، به­منظور بررسی تأثیر تركیب كودهای بیولوژیك و شیمیایی بر كمیت و كیفیت گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum- graecum)،آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهركرد در سال 1390 در قالب طرح پایه بلوك­های كامل تصادفی با سه تكرار انجام شد. تیمارها شامل شاهد (عدم­مصرف كود)؛ كود اوره؛ كود اوره + كود سولفات روی؛ كود اوره + ازتوباكتر؛ كود اوره + میكوریزا؛ كود اوره + كود سولفات روی + ازتوباكتر؛ كود اوره + كود سولفات روی + میكوریزا؛ كود اوره + كود سولفات روی+ میكوریزا+ ازتوباكتر بودند. در این آزمایش صفاتی نظیر عملكرد، اجزای عملكرد، میزان اسانس و عملكرد اسانس مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد كه بیشترین وزن هزار دانه با تیمار  تیمار كود اوره + كود سولفات روی+ میكوریزا حاصل شد (05/0 P≤). تیمار سولفات روی + كود اوره + میكوریزا با 2245 كیلوگرم در هكتار دارای بیشترین عملكرد دانه بود و اختلاف آن با سایر تیمارها معنی‌دار بود (05/0 P≤) همچنین تیمار كود اوره+ ازتوباكتر بیشترین میزان اسانس (4/1 درصد) را داشت. به‌طوركلی نتیجه‌گیری می‌شود كه كاربرد ازتوباكتر و یا كود سولفات روی+ میكوریزا توأم با اوره می‌تواند در افزایش كیفیت محصول و عملكرد دانه شنبلیله مؤثر باشد.

Application of biofertilizers, especially plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) and mycorrhiza fungus is one of the most important strategies for plant nutrition in sustainable management of agroecosystems. In order to investigate the effect of Azotobacter bacteria, mycorrhiza fungus and zinc sulfate on the growth and yield of fenugreek (Trigonella foenum- graecum), a field experiment as randomized complete block design with three replications was conducted at the Agricultural Research Farm of  Shahrekord University during growing season of 2011. Treatments included: Control (C), urea fertilizer (UF), urea fertilizer+ zinc sulfate (UF+ZS), urea fertilizer+Azotobacte (UF+Az), urea fertilizer+ mycorrhiza (UF+My). Measured traits include yield, yield components, percent and yield of essence.  The results indicated that the highest amount of plant height and number of branches were accomplished of fenugreek with biological fertilizeras. Application of biological fertilizeres and zinc sulfate significantly increased plant height, leaf area index . The greatest of 1000 seed weights (17 gr) was achieved in UF+ZS and UF+ZS+Mycorrhiza tretments (P≤ 0.05).  The grain yield in Uf+ZS and UF+Zs+My treated soils were 1.95 and 1.72 Mg/ha, respectively, more than others treatments (P≤0.05). Also, UF+Az treatment has the greatest essence percent (14%). In general, it is concluded that the appliction of zinc sulfate and/or zinc sulfate+ mycorrhiza plus urea, can affect increase yield of fenugreek.