بررسي تأثير تنش رطوبتي بر رشد و عملكرد گلرنگ بهاره

Evaluation of Water Stress Effect on Growth and Yield of Spring Safflower

به­­منظور بررسی تأثیر تنش خشكی در مرحله زایشی بر رشد و عملكرد دانه گیاه گلرنگ بهــاره (Cartamus tinctorious L.) ، پژوهشـی به­صورت كرت­های خرد شده در قالب طرح بلوك­های كامل تصادفی در سه تكرار در مزرعه آزمایشی دانشگاه بوعلی­سینا­ در بهار سال 1391 انجام گرفت. تنش آبی به­عنوان عامل اصلی دارای سه سطح، آبیاری معمولی (بدون تنش)، قطع آبیاری از مرحله 50 درصد گل­دهی تا رسیدگی (تنش گل­دهی) و قطع آبیاری از مرحله شروع دانه­بندی تا رسیدگی (تنش دانه­بندی) در كرت­های اصلی و شش رقم گلرنگ شامل PI، محلی ­عجب شیر، Mec11، فرامان، محلی زرقان 6 و سینا به­عنوان عامل فرعی در سطوح آبیاری ذكر شده مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد كه تنش رطوبتی موجب كاهش معنی­دار صفات مورد بـررسی به استثناء تعداد ساقه فرعی، ارتفاع بوته، تعداد طبق در بوته و شاخص برداشت گردید. بیشتـرین تأثیر تنش رطوبتی بر روی صفات­، در تیـمار تنش گل­دهی بود. همچنین تنش خشكی در مرحله گل­دهی و دانه­بندی به­ترتیب موجب كاهش 81/59 و 80/29 درصدی عملكرد دانه در مقایسه با شاهد (بدون تنش) گردید. كاهش عملكرد دانه و عملكرد روغن در مرحله تنش گل­دهی، ناشی از كاهش تعداد دانه در طبق وكاهش وزن هزار دانه و در مرحله دانه­بندی ناشی از كاهش وزن هزار دانه بود. رقم­­های سینا و محلی عجب شیر به­ترتیب دارای بیشترین و كمترین عملكرد دانه و عملكرد روغن در شرایط نرمال، تنش گل­دهی و تنش دانه­بندی بودند.

To evaluate the effect of water stress on growth and grain yield of spring safflower (Carthamus tinctorious L.) at reproductive stage, an experiment as a split plot on the frame of randomized complete block design with three replications was performed in Bu-Ali Sina university research field in spring season of 1391. Water stress as the main factor consisted of three irrigation levels such as normal irrigation, no irrigation from %50 flowering stage (flowering stress) and no irrigation from start of the seeding stage (seeding stress) were placed in main plots, and six cultivars of safflower including PI, local Ajabshir, Mec11, Faraman, Zarghan6 and Sina as the second factor were compared in three levels of irrigation treatments. Results indicated that water stress caused a significant reduction in all traits except of number of lateral stem, plant height, number of heads per plant and harvest index. The most effect of water stress on the studied characters was observed at the flowering stage. Water stress at flowering and seeding stages also caused 59/81 and 29/80 percent reduction in seed yield compared to control (non stress). At the flowering stage, reduction of seed yield and oil yield was due to reduction in the number of seeds in head, 1000 seed weight, and at the seeding stage was because of  decrease in 1000 seed weight. Sina and local Ajabshir had maximum and minimum seed yield and oil yield, respectively at the flowering and seeding stages.