بررسي ساخت بند موصولي زبان فارسي بر مبناي نظريه نقش و ارجاع

A Role and Reference Grammar Analysis of Relative Clauses in Farsi

اين جستار در پي آن است كه ساخت بند موصولي در زبان فارسي را بر اساس چارچوب نظريه نقش و ارجاع مورد بررسي قرار دهد. نظريه نقش و ارجاع نظريه اي ساختاري- نقشي است كه توجه خود را به تعامل ميان نحو، معني‌شناسي و كاربردشناسي در نظام هاي دستوري زبان هاي بشري معطوف مي كند. هدف از نگارش اين مقاله، از يك سو، تبيين ويژگي هاي نحوي، معنايي و كاربردشناختي بندهاي موصوليِ زبان فارسي در چارچوب نظريه نقش و ارجاع، و از سوي ديگر، محك زدن اين نظريه در تحليل اين ساخت هاست. در اين مقاله داده هايي كه به عنوان جامعه آماري پژوهش قرار مي گيرد، صرفاً از گونه نوشتاري انتخاب شده است. آن گاه با استفاده از چارچوب نظري معرفي‌شده داده‌ها را تحليل كرد ه ايم. نتايج نشان مي دهد كه بند موصولي گروه اسمي پيچيده‌اي است كه در ساختار لايه اي آن، بند پيرو يا توصيف گر به عنوان عنصر پيراموني در نظر گرفته مي شود. اين عنصر پيراموني در بندهاي موصولي محدودشده ، افزوده هسته اسمي و در بندهاي موصولي محدودنشده ، افزوده گروه اسمي هستند. از آنجايي كه بندهاي موصولي هسته اسمي را توصيف مي كنند، بازنمايي معنايي شان مانند صفت ها انجام مي گيرد. به لحاظ ساخت كانوني نيز بندهاي موصولي مي توانند به عنوان يك واحد اطلاعي در دامنه كانوني واقعي قرار بگيرند. همچنين بندهاي موصولي مي توانند هم عنصر از پيش انگاشته تلقي شوند و هم براي نشان دادن تاكيد و تقابل به مخاطب عرضه شوند.

In this paper, we examine the treatment of Persian relative clauses in role and reference grammar. RRG is a structural-functional theory which has studied the syntax-semantics-pragmatics interface in human language systems. The main objectives of this article, on the one hand, are to elucidate syntactic, semantic and pragmatic properties of Farsi relative clauses, and on the other hand, to assess this theory in analyzing Farsi relative clauses. Modern Farsi written sentences were selected for analysis. The results show that restrictive clauses in Farsi are peripheral i.e. modifiers of the nominal and occur at the nuclear level. On the other hand, non-restrictive clauses are adjuncts at the NP rather than the nuclearN level. Like adjectives, relative clauses express attributes of the head noun and accordingly the semantic representation of the relative clause is represented as filling the same slot in an attributive predication that an adjective does. In terms of focus structure, relative clauses could be considered as an information unit. Hence, they can occur in actual focus domain. Moreover, relative clauses could be a presupposed element while they can present contrasts and focus to the interlocutor.