تاثير سياست‌هاي اقتصادي دولت پهلوي اول بر اقتصاد بندر بوشهر

The Impact of Pahlavi the First on the Economy of Busher 1304-1320 A.H

بندر بوشهر از دوره افشاريه تا اوايل دوره پهلوي مهم‌ترين بندر تجاري ايران در سواحل خليج فارس بود. همزمان با روي كار آمدن دولت پهلوي اوّل، علي‌رغم اينكه بندر بوشهر فاقد تاسيسات بندري با معيارهاي بين‌المللي بود، باز از ساير بنادر ايران فعال‌تر بود و اكثر شركت‌هاي تجاري خارجي و تجار داخلي براي وارد و صادر كردن كالاهاي خود از اين بندر استفاده مي‌كردند. در دوره پهلوي اول سياست‌هاي متعددي براي نوسازي كشور اتخاذ و اعمال شد. بخش قابل توجهي از اين سياست‌ها، سياست‌هاي اقتصادي بودند. بخشي از سياست‌هاي اقتصادي دولت باعث برآمدن بندر خرمشهر به عنوان بندري با تاسيسات ارتباطي در مقابل بندر بوشهر شد. بخشي ديگر از سياست‌هاي اقتصادي دولت پهلوي اول، مانند انحصار تجارت خارجي، نيز باعث رشد قاچاق و ناامني در بندر بوشهر و افول روز‌افزون آن شد. اين پژوهش علت جابجايي مركزيت تجاري از بندر بوشهر به بندر خرمشهر را در راهبرد اقتصادي دوره پهلوي اول جستجو مي‌كند. اگرچه يافته‌هاي اين پژوهش رشد آماري تجارت بوشهر را نشان مي‌دهند، اما اين هم معلوم مي‌شود كه افزايش تجارت خارجي بندر بوشهر به دليل بالا رفتن حجم تجارت خليج فارس در پي راه‌اندازي خط آهن سراسري و از قِبَل شكوفايي تجاري بندر خرمشهر بوده است. با اجرا شدن سياست‌هاي اقتصادي دولت مركزي، بندر خرمشهر به بندر اصلي ايران در سواحل خليج فارس تبديل شد و سهم بندر بوشهر از سياست‌هاي اقتصادي دولت مركزي تنها رشد قاچاق، ناامني و نابساماني بود.

The statesmen of the First Pahlavi formulated strategies for the economic renovation based on the export potential. Before that, the harbor of Busher had a central place in foreign trade of the country due to having harbor infrastructure, proximity to economic centers and the fact that many merchants lived there. After the implementation of the new plan the Khuzestan area became the main center of trade in the Persian Gulf region. These plans included the building of new roads and rail way, the population increase in urban centers and institution of new harbor facilities in Khuzestan. The Busher harbor which was not able to compete lost its importance gradually. This research studies how and under what circumstances the Busher harbor lost its importance in trade and examines the theory that the reason lies in new economic strategies of the first Pahlaviʹs.