ارزشيابي رويكرد فرآيند عمل سلامت در تبيين رفتار رعايت رژيم غذايي سالم

Evaluation of Health Action Process Approach in Explaining Healthy Diet among the Patients with Type 2 Diabetes

زمينه و هدف: در دو دهه اخير، شيوع ديابت نوع 2 در جهان بيش از دو برابر شده است. تحقيقات نشان داده است با تغيير در سبك زندگي، به‌خصوص رژيم غذايي مي‌توان از بروز عوارض اين بيماري در مبتلايان جلوگيري كرد. درك باورهاي بيماران ديابتي مي‌تواند باعث مداخلات موثرتري در جهت تغيير سبك زندگي اين بيماران گردد. اين مطالعه با هدف ارزشيابي رويكرد فرآيند عمل سلامت جهت تبيين رفتار رعايت رژيم غذايي سالم در بيماران ديابتي انجام گرفت. روش بررسي: مطالعه حاضربه روش توصيفي براساس رويكرد فرآيند عمل سلامت انجام شد. داده‌ها به‌وسيله پرسشنامه روان‌سنجي ارايه‌شده به 141 نفر بيمار ديابتي ساكن اصفهان به دست آمد. سازه‌هاي مورد بررسي شامل: قصد، انتظارات پيامد، درك خطر، خودكارآمدي شروع عمل، برنامه‌ريزي سازگاري و عمل، خودكارآمدي نگهداري رفتار و سبك تغذيه‌اي بود. از مدل‌سازي معادلات ساختاري جهت تحليل داده‌ها استفاده گرديد. سطح معني‌داري، 05/0 در نظر گرفته شد. يافته‌ها: نتايج مدل‌سازي معادلات ساختاري نشان داد رويكرد فرآيند عمل سلامت داراي برازش كافي براي رفتارهاي تغذيه‌اي در بيماران ديابتي است. سازه خودكارآمدي شروع عمل نيز بهترين پيش‌بيني‌كننده قصد رفتاري بود. همچنين سازه برنامه‌ريزي براي عمل توانست به‌عنوان متغير ميانجي‌كننده تاثير قصد بر رفتار عمل كند. نتايج نشان داد برنامه‌ريزي عمل (009/0p < ،019/0=B) و خودكارآمدي نگهداري رفتار(01/0p < ،044/0=B) سازه‌هايي هستند كه به‌طور معني‌داري رفتار را پيش‌بيني مي‌كنند. نتيجه‌گيري: براساس نتايج، رويكرد فرآيند عمل سلامت مي‌تواند به‌عنوان چارچوبي جهت مداخلات ارتقادهنده رفتارهاي تغذيه‌اي بيماران ديابتي نوع 2 مورد استفاده قرار گيرد.

Background and Objectives: Over the last two decades, the prevalence of type2 diabetes (T2DM) has more than doubled worldwide. Researches have shown that with changes in lifestyle, especially diet, the incidence of complications of diabetes could be reduced. Understanding the beliefs of diabetic patients can result in more effective interventions to change their lifestyle. This study was performed to evaluate the health action process approach (HAPA) for explaining healthy dietary behavior in diabetics. Methods: The current study was conducted as a descriptive study according to the HAPA. Data were collected by psychometric scales administered to 141 diabetics living in Isfahan city. The studied constructs were intention, outcome expectancies, risk perception, action self-efficacy, action and coping planning, maintenance self-efficacy, and dietary style. Structural equation modeling was used to analyze the data. Results: The results of structural equation modeling revealed that the health action process approach adequately fits with the dietary behaviors in diabetic patients. Action self-efficacy construct was the best predictor of intention. Action planning mediated the effect of intention on action behavior. The results indicated that action planning B)=0.019, p < 0.009 (and maintenance self-efficacy B)=0.044, p < 0.01 (were the constructs that significantly predicted behavior. Conclusion: According to the results, the health action process approach can be used as a framework for interventions promoting dietary behaviors among type 2 diabetics.