اثربخشي رفلكسولوژي پا بر شدت خستگي مادران سزارين شده: يك كارآزمايي باليني غيرتصادفي كنترل شده

Effectiveness of Foot Reflexology on Maternal Post C-Section Fatigue: A Non-Randomized Clinical Trial

مقدمه: خستگی یك عامل مرتبط با دوران پس از زایمان است و از عوامل پیشگویی كننده افسردگی پس از زایمان و كاهش خودكارآمدی تلقی می‌شود. خستگی پس از زایمان و اقدامات لازم برای كاهش آن در مطالعات تجربی كمتر بحث شده است. هدف: تعیین اثربخشی رفلكسولوژی پا بر شدت خستگی مادران سزارین شده. روش: در این كارآزمایی بالینی غیرتصادفی، 99 مادر سزارین شده از میان مادران بستری در بیمارستان‌های جامع زنان و ولیعصر تهران در سال 1391 در سه گروه 33 نفری قرار گرفتند. گروه مداخله به مدت 40 دقیقه رفلكسولوژی كف پا، گروه پلاسبو ماساژ ساق پا و گروه شاهد نیز مراقبت‌های معمول پس از سزارین را دریافت كردند. پرسشنامه ارزیابی دیداری (VAS-F :visual analog scale for fatigue)  توسط شركت كنندگان قبل از مداخله و 3 روز پس از مداخله تكمیل گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 14 و آزمون‌های آنالیز واریانس یكطرفه، مجذوركای، اندازه‌های تكراری و بنفرونی تحلیل شد. یافته‌ها: گروه‌های مورد مطالعه تفاوت معناداری از نظر مشخصات دموگرافیك و میانگین نمرات شدت خستگی قبل از مداخله نداشتند. بعد از مداخله، میانگین نمرات شدت خستگی به طور معناداری در گروه مداخله و پلاسبو كمتر از گروه شاهد بود (001/0p<). مقایسه اختلاف میانگین نمرات شدت خستگی پس از مداخله در گروه مداخله (4/23±2/23) و پلاسبو (1/13±7/11) نشان داد مداخله رفلكسولوژی تأثیر بیشتری در كاهش شدت خستگی دارد. نتیجه‌گیری: با توجه به این كه در گروه پلاسبو نیز كاهش شدت خستگی مشاهده شده است، مطالعات بیشتری مورد نیاز است تا تأثیر رفلكسولوژی پا بر میزان خستگی مادران سزارین شده ارزیابی شود.

Background: Fatigue is associated with postpartum period, predicting postpartum depression and reduced self-efficacy. However, few experimental studies were conducted on postpartum fatigue and the necessary actions to reduce it. Aim: This study aims to investigate the effectiveness of foot reflexology on maternal post C-section fatigue. Methods: In this non-randomized clinical trial, 99 mothers having cesarean section, reffering to Valiasr.and Gynecologic Hospitals of Tehran were divided into three groups of 33 in 2012 Foot reflexology and leg massage were performed on patients in the intervention (40 minutes) and placebo groups, respectively. The patients in the control group received the common post C-section care. Visual analogue scale to evaluate fatigue severity was filled out before and three days after the intervention. The data were analyzed performing one-way ANOVA, Chi-Square, Repeated Measures ANOVA and Bonferroni tests, using SPSS version 14. Results: The three groups did not demonstrate any significant differences regarding demographic information and the mean scores of fatigue severity. However, after the interventions, the mean scores of fatigue severity in the experimental and placebo groups were significantly lower than the control group (P<0/001). The comparative analysis of mean fatigue scores, between the experimental (23/2±23/4) and placebo groups (11/7±13/1), indicated that the reflexology intervention was more effective in reducing fatigue. Conclusion: Sincereduced fatigue was observed in the placebo group, further studies on foot reflexology are required.