دنيا در مكتب موعظه‌اي امام علي (ع)

“The World” in Imam Ali’s Homiletic School

دنيا از موضوعاتي است كه در متون اسلامي، به‌ويژه در نهج‌البلاغه، فراوان به آن توجّه شده و با تعابيري دقيـق و تاثيرگذار و تمثيـلات و استعـاراتي بلـيغ ازآن سخن رفته است. اين موضوع از آن جهت حـايز اهميت است كه با شناختي صحيح و اصولي از دنيا و حسن و قبح رويكرد به آن مي توان سبك زندگي را اصلاح كرد و در بهبود وضع جامعه نيز مفيد و موثر بود. اصولاً امام علي(ع) از دو بعد كاملاً متفاوت به دنيا مي نگردكه هر يك را اوصافي درخور تامل است و به نوع نگرش انسان به جهـان طبيعت بستگي دارد. در اين ارتباط است كه تابع‌گرايي و متبوع گرايي معني پيدا مي‌كند و سپس مدح و قـدح دنيا شكل مي‌گيرد. البته نكته اصلي در تفسيـر امام از دنيـا جز اين نيست كه جهـان براي انسان است نه انسان براي جهـان، بدون آنكه ذرّه اي از ارزش جهـان كاهش گيرد. هـدف، ارج‌نهادن به ارزش هاي انسان است نه بي اعتباركردن ارزش هاي جهان. در اين مقاله سعي شده است دنيا در فرهنگ حيات‌بخش علوي مورد بحث و بررسي قرارگيرد و در اين راستا، از مسايلي چون رابطه انسان و جهـان، مـدح و ذمّ دنيا، مفهوم علاقه به دنيا، و تضاد دنيا و آخرت سخن به‌ميان آيد.

“The world” is one of the subjects discussed considerably in the Islamic texts, especially in Nahj-al-Balaghah with careful and effective details and eloquent allegories and metaphors. This subject is important to discuss; since, by having a basic and proper knowledge of the world and its good and badness, the lifestyle may be improved, and this, in turn, will be effective in the improvement of the condition of society. Basically, Imam Ali looks the world from two points of view, each of which has remarkable qualities, based on man’s attitude towards the natural world. It is in this regard that “quest of worldly gain and request of hereafter”, and consequently, “praise and reproach of the world”, will be meaningful. Of course, the main point in Imam Ali’s point of view about the world is nothing but “the world is for man not the man for the world”, without any reduction in the importance of the world. The purpose is to respect the human values not to invalidate the values of the world. This paper tries to study the world in the Imam Ali point of view, and in this regard, to discuss issues including the relationship between man and the world, praise and reproach of the world, the significance of “being interested in the world”, and the conflict between this and the next world.