درآمدي معرفت شناسانه بر فرايند ادراك زيبايي در انديشه مولانا

Perception of Beauty in Rumi’s View; An Epistemological Approach

در نظريه‌هاي زيبايي شناختي مكاتب فلسفي غرب زيبايي و ادراك آن از منظر ادراك حسي و به نحو سوبژكتيو و صرفاً معرفت شناختي بررسي و تبيين مي‌گردد. اما، در حكمت و عرفان اسلامي شاهد رويكردي متمايز به مسيله زيبايي و ادراك آن هستيم. اين مقاله تلاشي است براي فهم اين رويكرد از طريق مطالعه، بازسازي، و تبيين مفهوم «زيبايي» و فرايند ادراك آن از دريچه مفهوم كليدي «حيرت»، در انديشه مولوي. از نظر وي انسان با ادراك قلبيِ تجلّي حُسن الهي و با خلاقيّت قوّه خيال در بحر عشق غرقه گشته و گرفتار امواج حيرت مي گردد. حيرتي وجودشناختي كه او را به ساحل هدايت و نجات رهنمون مي‌گردد. ادراك زيبايي نزد مولانا عامل لذّت حسي صرف نيست بلكه راهي است به سوي هدايت و توسعه وجودي سالك و اتّصال به مبدا وجود، حقيقت، خير، و زيبايي.

In aesthetic theories of western philosophical schools, beauty and its perception are investigated and explained in terms of sensory perception, in a subjective approach and merely from an epistemological perspective. But in Islamic philosophy and mysticism we find a distinctive approach to the problem of beauty and its perception. This paper is an attempt to understand of this approach through the study, reconstruction and explanation of the concept of the beauty and its perception by Rumi’s key term, “Hayra”. On his understanding, through inner perception of manifestation of divine beauty and creative imagination, human drowns in waves of love and perplexity ocean; an ontological perplexity which will lead him to the beach of guidance and salvation. Perception of beauty in Rumi’s point of view is not a mere sensual pleasure, but a way to guidance and development of the wayfarer’s existence and connection to the source of being, truth, goodness and beauty.