استتيك پرفورمنس در تعزيه و تماشاگران زن

The Aesthetic of Performance in Ta’ziyeh and Female Audience

تعزيه، به عنوان يك نمايش آييني مهم‌ترين نماينده فرهنگ سنتّ اجرايي ديني در ايران است.گر چه تعزيه همواره يا از منظر آييني و يا از منظر استتيك تياتر مورد تحقيق قرار گرفته است، اما نشانه‌هاي آييني و تياتري در تعزيه مانند همه‌ نمايش‌هاي مذهبي در هم آميخته است. در اين مقاله، با در نظر گرفتن تركيب اين دو مولفه در اجراي تعزيه، قصد من اين است كه نشان دهم چگونه، از منظر استتيك پرفورمنس، تماشاگر و بازيگر تعزيه در يك پيوند ديناميك با هم قرار دارند به‌گونه‌اي كه تماشاگر تعزيه به نوبه خود نيز بازيگر است و بازيگر در تعزيه خود تماشاگر. از اين منظر مي‌شود نقش تماشاگران، به خصوص تماشاگران زن، تعزيه را تعريفي جديد كرد. بازيگران و تماشاگران تعزيه با قرار گرفتن در هر اجرا، كه زمان و مكان خود را داراست، يك فضاي بينابيني «ليمينال» را تجربه مي‌كنند . قصد ديگر در اين مقاله اين است كه نشان داده شود چگونه اين خصيصه كاركرد ديالكتيكي دوگانه‌اي بر روي تماشاگران به خصوص تماشاگران زن، دارد؛ به طوري كه از يك طرف هويت‌هاي اجتماعي و فرهنگي‌شان را تكرار و تثبيت مي‌نمايد و از طرف ديگر خود را از حضور زندگي روزمره، ميثاق‌ها، و هنجارهاي آن جدا مي‌كند.

Ta’ziyeh as a ritual performance is the most significant representation of the Iranian traditional- religious culture. Although Ta’ziyeh has been mostly researched either from the ritual or theatre aesthetic perspective, the ritual and theatrical elements in Ta’ziyeh, as other religious plays, are interwoven. Considering this interweaving, the aim in the following article is to show how, from the aesthetical point of view, there are a dynamic relationship between actor and audience in such a way that the audience is a co-player and the actor is a co-audience in Ta’ziyeh. In this way, it can be redefined anew the role of audience, specifically female audience. By participating in each performance,which has its own time and place, the audience and performers in Ta’ziyeh are able to experience a “liminal” and “in between” time and space. Regarding this aspect, the other aim is to demonstrate how this feature has a double -dialectic function on the audience, particularly female audience. On the one hand they repeat and stabilize their social and cultural identities; on the other they segregate themselves from the daily life and its belonging conventions and norms.