تحليل دگرگوني بافت تاريخي شهر سبزوار با استفاده از تئوري چيدمان فضا (1285- 1385 ه.ش)

اين مقاله با هدف بررسي نحوه دگرگوني ساختار فضايي هسته تاريخي شهر سبزوار در دو دوره زماني (1285 و 1385 ه.ش) انجام شده است. آن چه كه به عنوان مساله اصلي مطرح شده است، اين است كه چگونه به واسطه تغيير در چيدمان كالبدي عناصر شهري، ساختار فضايي بافت تاريخي تغيير مي كند؟ اين مقاله بر اين فرض استوار شده است كه تغيير پارامترهاي فضايي رابطه مستقيمي با تغييرات كالبدي آن دارد.اين فرضيه با محاسبه پارامترهاي فضايي هسته تاريخي در دو مقطع تاريخي فوق مورد آزمون قرار گرفت. محاسبات نشان داد كه هسته تاريخي شهر سبزوار در سال (1285ه.ش). ازمتوسط هم پيوندي (4946/0) و متوسط عمق فضايي (6059/18) برخوردار بوده است. هم چنين در اين دوره مقدار دو پارامتر كنترل و اتصال به ترتيب برابر با (9983/0)و (1661/2)است. اما در سال 1385ه.ش. تخريب بازار و احداث خيابان هاي مختلف سبب افزايش ميزان هم پيوندي به (8715/0) و كاهش عمق به (5638/12) شده است. هم چنين پارامتر اتصال به (3759/2) و كنترل به (0239/1) افزايش يافته است. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه محدوده مورد مطالعه در سال (1285ه.ش). از ساختاري منسجم برخوردار بوده كه در آن بازار به عنوان هم پيوندترين فضاي شهر(7433/0) نقش اصلي را در نحوه توسعه و دگرگوني شهر برعهده داشته است. اما در سال (1385ه.ش). خيابان بيهقي به عنوان هم پيوندترين فضاي شهر سبزوار با مقدار (216/1) است. در اين دوره خيابان بيهقي عامل اصلي گسستگي كالبدي و فضايي در محدوده بافت تاريخي است.