موعودگرايي در الهيات سياسي ايرانيان

Messianism in Iraniansʹʹ Political Theology

موعودگرايي در انديشه و عمل سياسي ايرانيان جايگاه ويژه‌اي دارد. به‌اعتباري، مي‌توان يكي از ويژگي‌هاي فرهنگ سياسي ايرانيان را باور به ظهور منجي براي نجات از دشواري‌هاي سياسي و اجتماعي دانست. گويي به‌رغم گسست‌ها و چندپارگي‌ها، نوعي تداوم يا استمرار نيز در تاريخ انديشه سياسي ايرانيان در كار بوده است. فرشته زمين ايرانيان در هر عصر درگير وضعيتي مخاطره‌آميز بوده، و در خاك خود اميدهاي گوناگون پرورده است. محور اين مقاله شرح و تحليل عناصرِ موعودباوري و منجي‌طلبي در دستگاه افسانه‌پردازي مزدايي ـ ايران‌شهري است، و تلاش مي‌كنيم تا بهره‌ها و امكان‌هاي موعودباوري ايران‌شهري را با تكيه بر چهار مقوله «وضعيت مخاطره»، «اصل اميد»، «اصل عدالت»، و «وعده دموكراتيك» استخراج كنيم. اين تلاشِ نظري بر استلزامات افق پساسكولار تكيه دارد. مي‌توان دو پرسش را براي پيشبرد مباحث اين مقاله مطرح كرد: عناصر موعودباورانه در الهيات سياسي مزدايي كدام‌اند؟ در بستر الهيات سياسي ايراني، چگونه مي‌توان وعده دموكراتيك را در كنار اصل اميد و اصل عدالت پروراند؟

In Iranians thought and practice, Messianism has a particular place. In a sense, belief in emergence of a Savior to free people from political and social problems may be considered as one of the characteristics of the Iraniansʹ political culture. It is as if that, in spite of discontinuities, some kind of continuity has been involved in the history of Iraniansʹ political thought. Iraniansʹ angel of the Earth has in every age faced a risky situation; and, at the same time she has developed various hopes. The present article describes and analyzes the elements of Messianism in Mazdian/Iranian mythological system. Relying on four categories of “risky situation”, “principle of hope”, “principle of justice”, and “democratic promise”, the author tries to infer gains and possibilities of Iranian Messianism. This theoretical attempt relies upon requirements of the post-secular horizon. To discuss the issues mentioned in the present article, two questions may be introduced: what are the Messianic elements in the Mazdian political theology? In the context of the Iranian political theology, how may the democratic promise be developed along with the principles of hope and justice?