بررسي و تحليل ظرفيت هاي گردشگري هورامان با تاكيد بر خوانش منظر فرهنگي

Surveying and Analyzing the Tourism Potentials of Horaman Cultural Landscape with Emphasis on Tourists’ Motivations

صنعت گردشگري، امروزه به ويژه در ابعاد اقتصادي و فرهنگي خويش، نقشي تعيين كننده در توسعه‌يافتگي كشورها ايفا مي نمايد، به طوري كه اقتصاددانان به آن، لقب «صادرات نامريي» داده اند. در ايران نيز، با تكيه بر پشتوانه-ي عظيم فرهنگي، قابليت هاي زيادي در زمينه ي گردشگريِ فرهنگي و به خصوص گردشگري فرهنگي و آييني، وجود دارد. منظر فرهنگي مفهومي دربردارنده ي ارزش‌هاي فرهنگي ـ طبيعي بوده كه حاصل تعامل ميان انسان و طبيعت در طول تاريخ است. علاوه بر اين مناظر فرهنگي دربرگيرنده، حافظ و بيانگر هويت و تاريخ يك منطقه و ساكنين آن هستند و از اين‌رو حفاظت از مناظر فرهنگي و ارزش‌هاي آن از اهميت به سزايي برخوردار است. منطقه هورامان با مركزيت فرهنگي زيارتگاه پيرشاليار و رسوم مرتبط با آن امروزه به منظر فرهنگي و شناسنامه هورامان تبديل‌شده است. به لحاظ موقعيت جغرافيايي همچون ديگر زيارتگاه‌ها و اماكن مقدس ايران باستان و خصوصاً بناهاي مقدس زرتشتي كه از قرن‌ها پيش در سرزمين ايران ساخته‌شده‌اند، در كنار كوه، چشمه و درخت قرارگرفته است كه يادگاري از باورهاي كهن ايرانيان مبتني بر طبيعت‌گرايي بوده و ريشه در اعتقاد به ايزدان طبيعت داشته است. پژوهشگران در پي پاسخ‌گويي به اين سوال بوده اند كه چه عواملي بر ايجاد انگيزش هاي گردشگران در مواجهه با وجوه گردشگري فرهنگي- آييني، مهم ترين نقش را ايفا مي نمايد. هورامان، به لحاظ توسعه ي گردشگري در ساليان اخير بسيار مورد توجه بوده و وجود جاذبه هاي طبيعي، فرهنگي و آييني خاص منطقه، قابليت هاي ويژه اي را براي توسعه ي گردشگري فراهم نموده است. در اين راستا، پرسشنامه اي محقق ساخته كه از تفسير داده هاي آن بتوان به مهم ترين انگيزش هاي گردشگران دست يافت، تنظيم گرديد و در محدوده ي زماني تحقيق (6 روز) تعداد 340 نسخه از آن، به صورت تصادفي ساده و حضوري، ضمن ارايه توضيحاتِ لازم، در اختيار نمونه هاي تحقيق قرار داده شد و در نهايت، داده هاي به دست آمده، مورد تحليل تاملي قرار گرفت. نتايج پژوهش، حاكي از اين مهم است كه عليرغم بعد مسافت و مشكلات اقتصادي همچنان علاقه به گردشگري فرهنگي - آييني بسيار زياد بوده و گروه هاي سني مختلف در سطوح مختلف تحصيلي اين موضوع را در اولويت قرار مي‌دهند.

Nowadays, tourism industry plays a critical role in economic and cultural development of countries so that it has been called “invisible export” by some economists. Iran has enormous potentials for cultural tourism especially cultural and religious ones. Cultural landscape represents cultural and natural values that are rooted in man’s interactions with the nature during the past history. In addition, the cultural landscape encompasses memory, identity, and history of the region and its residents. There is need, thereby, to preserve the cultural landscape and its values. Horaman region, in which Pirshaliar tomb and pertinent customs are seen as cultural landscape and identity, is located near mountains, springs, and woods. In fact, all holy places of ancient Iran, especially Zoroastrian holy places, are usually located close to mountains, springs, and woods. This reality may be a hint of naturalistic roots of Iranian ancient beliefs, which in turn were rooted in their belief in nature’s gods. The present study is aimed to find the factors effective in the development of motivation among the tourists in light of the aspects of cultural-religious tourism. Recent years have been featured with great emphasis and success in developing tourism in Horaman region. For data gathering, a researcher-designed questionnaire was developed to determine the main factors effective in motivating the tourists. During six days, 340 questionnaires were filled out by randomly selected participants in presence of the researchers. The results showed that despite the existence of economic problems and the long way journey, cultural-religious tourism is still strong and attracts tourists from different age groups and educational levels.