تبيين و نقد ادله قرآني متكلمان در استطاعت كلامي

بيان و نقد الادله القرآنيه للمتكلمين في الاستطاعه الكلاميه

هر كدام از طرف‌داران استطاعت مع‌الفعل و استطاعت پيش از فعل، براي اثبات نظريه خويش به قرآن استناد كرده‌اند. اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي و با استناد به آثار متكلمان، به بررسي و نقد ادله قرآني متكلمان مذاهب مختلف كلامي پرداخته است. متكلمان معتزلي با استناد به آيه‌هايي مانند: «اَنْ اَلْقِ عَصاك» كه ظاهر در قدرت داشتن پيش از فعل است، به استطاعت پيش از فعل‌ قايل شدند. اهل حديث و اشاعره با پذيرش تكليفِ مالايطاق و با استناد به آيه‌هايي مانند: «لَوِ اسْتَطَعْنا لَخَرَجْنا مَعَكُمْ»، استطاعت مع‌الفعل را گردن نهادند. ماتريدي نيز با آنان هم‌داستان است، مگر در پذيرش تكليف مالايطاق. در ميان متكلمان اماميه، هردو قول استطاعت پيش از فعل و مع‌الفعل طرف‌داراني داشته است. به نظر مي‌رسد، قرآن تصريحي به هيچ‌كدام از دو نظريه مذكور ندارد و استناد متكلمان به قرآن، همراه با تاويل و تحميل نظريه بر آيات بوده است.

Each of the proponents of kalam competency theory have cited the Quran to prove their theory whether the competency is with action or before action. This article, a descriptive study based on the work of theologians, has a critical view of the theologian’s Quranic reasons in a variety of theological schools. Mutazili theologians cite the Quran 7:117 as their reason for accepting the competency before action. Citing the Quran 9:42 Ahl al-Hadith and Ashaira accepted the competency with action. They were followed by Maturidies except in unbearable obligation. Imami theologians have accepted both of them. It seems that there is no explicit mention of the two theories in the Quran and theologians have imposed their interpretations on the verses of the Quran.