بررسي تطبيقي تاثير ويژگي‌‌هاي خرده‌اقليم در الگوي رفتارهاي شهري نمونه موردي: فضاهاي شهري يزد (اقليم گرم ‌و ‌خشك) و فومن (اقليم معتدل‌ و ‌مرطوب)

(Comparative study of the impact of micro-climate features on urban behaviour patterns, the case of urban spaces of Yazd (warm and dry climate) and Fuman (moderate and humid climate

شرايط سخت اقليمي از اصلي‌ترين عوامل محدودكننده رفتارهاي شهري است. بر اين اساس، طراحان محيط مي‌كوشند با نزديك‌‌كردن خرده‌اقليم‌ها به منطقه آسايش، فضاهاي شهري را براي دامنه گسترده‌اي از رفتارها در طيف وسيعي از زمان‌ها قابل استفاده كنند. هدف اين پژوهش، بررسي تاثيرات خرده‌اقليم در الگوهاي رفتاري و بررسي و اكتشاف راهكارهاي تعديل شرايط سخت اقليمي در معماري و شهرسازي بومي است. در اين تحقيق مطالعه تطبيقي الگوهاي رفتاري استفاده‌كنندگان فضا در دو اقليم گرم ‌و ‌خشك (يزد) و معتدل‌ و مرطوب (فومن) صورت گرفته است. برداشت الگوهاي رفتاري با استفاده از روش مشاهده (عكس‌برداري زمان‌بندي‌شده) و تحليل از طريق روش تحليل مكاني محقق شده است. نتايج نشان مي‌دهد ويژگي‌هاي اقليمي هم در گونه فعاليت‌هاي شهري و هم در چرخه‌هاي زماني بروز آن‌ها تاثيرگذارند. شرايط اقليمي سخت، رفتارهاي شهري را به فعاليت‌هاي ضروري محدود كرده است و فضا را صرفاً عبوري مي‌كند. چنين شرايطي اجازه بروز دامنه وسيعي از فعاليت‌هاي اختياري و اجتماعي را نمي‌دهد. در الگوهاي فرمي- فضايي تاريخي ايران در راستاي تعديل شرايط سخت اقليمي از ابزارهاي كالبدي- فضايي همچون تراكم ساختماني، محصوريت، سطح اشغال، ميزان عقب‌نشيني در همكف و طبقات، جنس مصالح و ميزان سبزينگي فضا استفاده شده است.

Today, urban theoretical literature put strong emphasis on residents’ urban behaviors because of positive impact they could have on different aspects of human development. In this regard, one of the main limitation of urban behaviors is harsh climatic features. Environment designers seek to make the urban spaces appropriate for a vast variety of behaviors in very extent periods of time by guiding urban microclimates to the human comfort zone. Hence the purpose of this study, is investigating the effect of microclimate on resident’s behavioral patterns in one hand and studying and exploring solutions of historic vernacular architecture for moderating the harsh climatic condition in the other hand. To achieve this aims, a comparative study on residents’ behavioral patterns in four urban spaces (two from hot and dry climate (city of Yazd) and two from moderate and humid climate (city of Fuman)) has been conducted. Study of residents’ behavioral pattern has been carried out through observation (timed photography) and its analysis has been done through spatial analysis. Results shows that the climate attributes has strong effect on both of the typology of urban behaviors and time cycles they could be done. In harsh climatic condition, urban behaviors are limited to the necessary ones and urban spaces are used only for passing, whereas better conditions let residents to do a vast range of optional and social behaviors.