اهميت اكتشافي و اقتصادي گوسان (كلاهك آهني) در محدوده معدني مس- طلاي چهارگنبد، سيرجان

Exploration and Economic Significance of the Gossan Around Chahar Gonbad Copper-Gold Mine, Sirjan

گوسان ها در محدوده معدني مس- طلاي چهارگنبد از وسعت قابل توجهي برخوردارند. كاني شناسي گوسان هاي مورد مطالعه شامل كاني هاي هماتيت (Fe2O3)، گوتيت (FeO(OH)) و ليمونيت (Fe2O3.H2O) با بافت كلوفرم، كوارتز، كلسيت و كاني هاي رسي مي باشد. عناصر: 08/1 Ag= ،19/1As=، 12/70Bi=، 11/4Mn=، 37/2Mo=، 51/1Pb=، 7/1Sb= و 71/1Fe= نسبت به سنگ هاي كانه زا داراي افزودگي و عناصر 9/0Au= 03/0Cu=، 03/0S=، 04/0Se= و 94/0Zn= داراي كاهيدگي مي باشند. با بررسي ضرايب همبستگي بين عناصر در گوسان هاي منطقه، چهار گروه از عناصر قابل تفكيك است. گروه اول شامل بيسموت، مس و آنتيموان مي باشند كه با آهن و منگنز همبستگي دارند، همبستگي بين اين عناصر احتمالاً ناشي از جذب بيسموت، مس و آنتيموان توسط اكسيدهاي آهن و منگنز در گوسان و يا حضور اين عناصر در اكسيدها و هيدروكسيدهاي آهن مي باشد. در گروه دوم سرب و نقره مي باشد كه با بيسموت، مس و آنتيموان همبستگي دارند و فاقد ارتباط معني دار با آهن و منگنز مي باشند. گروه سوم در بر گيرنده آرسنيك، موليبدن و روي مي باشد كه در محيط اسيدي گوسان نامحلول هستند. گروه چهارم شامل دو عنصر گوگرد و سلنيم است كه در كاني هاي سولفيدي و در طي مراحل تشكيل گوسان و در كاني هاي سولفاتي متمركز مي شوند. همبستگي عناصري مانند بيسموت و مس ناشي از همراهي و همبستگي آنها در سنگ هاي كانه زا و سولفيدي اوليه مي باشد. در گوسان هاي منطقه، بيسموت با افزودگي 94/3123 نسبت به كلارك بيانگر ارزش اقتصادي بيسموت در گوسان هاي محدوده ي معدني چهارگنبد مي باشد و عناصر مس و طلا نيز به ترتيب داراي افزودگي 62/12 و 400 برابر نسبت به كلارك مي باشند. همه عناصر در گوسان ها، به ويژه بيسموت مي تواند به عنوان يك راهنماي اكتشافي مورد ارزيابي قرار گيرد.

Gossan occurs considerably around the Chahar Gonbad copper-gold mine. The mineralogy of gossan includes: hematite (Fe2O3), goethite (FeO(OH)), and limonite (Fe2O3.H2O) with colloform texture, as wewll as quartz, calcite and clay minerals. Enrichment factors include: Ag=1.08, As=1.19, Bi=70.12, Mn=4.11, Mo=2.37, Pb=1.51, Sb=1.7 and Fe=1.71 in comparison to the mineralized rocks. However, Cu=0.03, S=0.03 and Se=0.04 are strongly depleted; Zn= 0.94 is slightly depleted. Based on correlation coefficients, four droups can be distinguished. The first group includes Bi, Cu and Sb which have a good correlation with Fe and Mn. The reason for this correlation is probably the adsorption of Bi, Cu and Sb by iron and manganese hydroxides - oxides in gossans. The second group comprises of Pb and Ag which have a good correlation with Bi, Cu, and Sb, without any relationship with Fe and Mn. The third group elements are As, Mo and Zn which have no correlation with Fe and Mn, as they form insoluble complexes. The fourth group includes sulfur and selenium which formed by sulfide weathering, gossan formation and sulfate minerals. The correlation of Bi with Cu is caused by weathering of sulfide minerals and formation of gossan. Bi, Cu and Au enrichments in the gossan are 3123.94, 12.62 and 400 times the clarck values. All the elements in the gossans, in particular Bi could be considered as the possible exploration guides around Chahar Gonbad area.