مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي يك درس در دو نوع ورودي دولتي و خودگردان

چكيده فارسي :

چگونگي فرآيند پذيرش دانشجو در دانشگاه‌هاي ما هميشه چالش بر انگيز بوده و تلاش شده است كه به بهترين وجه انجام شود. در فرايند فعلي و با برگزاري كنكور سراسري، دانشجو معمولاً براساس هوش عمومي پذيرش مي‌شود هرچند ممكن است در بعضي از رشته‌ها مثل پزشكي مهارت‌هاي ديگري براي پذيرش دانشجوي مناسب ضروري باشد(1). اما در كنار فرآيند پذيرش، نحوه تامين هزينه‌هاي آموزش دانشجو نيز مطرح بوده است. به طور كلي دو ديدگاه وجود دارد؛ ديدگاه اول هميشه طرفدار تامين هزينه‌هاي تربيت دانشجو از منابع دولتي است. طرفداران اين ديدگاه، ضرورت آموزش رايگان در سيستم آموزش عالي را مطرح مي‌كنند. در مقابل اين طرز تفكر ديدگاه دومي وجود دارد كه تامين منابع مالي تربيت دانشجو را در سيستم آموزش عالي از طريق منابع دولتي صحيح نمي‌داند و معتقدند كه دانشگاه‌ها بايد به سمت خودكفايي بروند و در عين حال كيفيت آموزش نيز حفظ شود. در اين نوشته نظر نيست كه اين دو ديدگاه تحليل شود. بلكه هدف اين است كه بيان گردد كه نحوه وارد شدن به سيستم آموزش عالي آن‌قدر اهميت ندارد كه نحوه خارج شدن و به اصطلاح فارغ‌التحصيل شدن اهميت دارد. به عبارت ديگر ارزيابي‌هاي مداوم درون‌بخشي از نحوه تربيت دانشجو(2و3) به مراتب مهم‌تر از نوع ورودي دانشجو است. با توجه به اين طرز تفكر، در نيمسال دوم سال تحصيلي 94-93 مقايسه‌اي بين عملكرد تحصيلي دو نوع دانشجوي ورودي دانشگاه در دو رشته داروسازي و پزشكي در درس فيزيولوژي قلب و گردش خون و تنفس انجام گرفت. در نيمسال يادشده 268 نفر در 4 كلاس درس فيزيولوژي را اخذ نموده بودند. منبع درسي كاملاً مشخص و منطبق با تعداد واحد درس بود (300 صفحه قطع وزيري به زبان فارسي براي 5/2 واحد نظري). تمام سوالات از اين منبع درس بود كه با ذكر صفحه در پرسشنامه امتحان ارايه مي‌شد. دو امتحان رسمي ميان ترم براي مبحث قلب (6 نمره) و امتحان پايان ترم براي مباحث گردش خون و تنفس (14 نمره) برگزار گرديد. مدرسين براي هر چهار كلاس يكسان بودند. اساتيد به غيبت دانشجو عنايت ويژه داشتند و به ازاي هر غيبت نيم نمره از نمره نهايي دانشجو كسر گرديد. نتايج مربوط به مقايسه نمرات دانشجويان براي رشته‌هاي پزشكي و داروسازي به تفكيك نوع پذيرش با استفاده از آزمون آناليز واريانس در جدول 1 ارايه شده است. جدول 1: مقايسه نمرات دانشجويان رشته‌هاي پزشكي و داروسازي در درس فيزيولوژي قلب و گردش خون و تنفس در نيمسال دوم سال تحصيلي 94-93 به تفكيك نوع پذيرش دانشجو رشته تحصيلي نوع پذيرش تعداد ميان ترم پايان ترم نمره نهايي تعداد قبولي پزشكي دولتي 117 *39/3±09/12 (92/16-0) #†59/3±38/12 (55/18-0) *59/3±78/12 (62/18-0) 102 پرديس خودگردان 70 *95/2±72/9 (38/15-0) &79/2±52/9 (55/14-0) *62/2±91/9 (33/15-0) 37 داروسازي دولتي 43 41/2±03/10 (77/10-46/3) †83/2±64/11 (82/17-45/5) †53/2±65/11 (11/17-7) 35 پرديس خودگردان 38 46/2±0/9 (38/15-73/3) 14/3±69/9 (36/16-0) †01/3±76/9 (91/15-0) 31 نمره صفر غايب در پايان ترم به تعداد 2 نفر داروسازي (خودگردان)، 2 نفر پزشكي (خودگردان) و 4 نفر پزشكي (دولتي) است. *، #، & و † بترتيب نشانگر تفاوت معنادار با بقيه گروه‌ها، با پزشكي (خودگردان)، با داروسازي (دولتي) و با داروسازي (خودگردان) است (05/0 > P). در صد مردودي در رشته داروسازي در هر دو نوع پذيرش دانشجو 18 % بود هر چند كه ميانگين نمرات تفاوت اندكي دارد. اما در رشته پزشكي در صد مردودي در نوع پذيرش دولتي 12 % و در نوع پذيرش خودگردان 52 % است. اين در صد مردودي زياد نبايد مساله‌اي شود كه به ضديت با تفكر پذيرش دانشجوي شهريه‌پرداز منجر شود كما اين كه در رشته داروسازي تفاوتي نداشت بلكه بايد جرقه‌اي براي پايدار شدن تفكري باشد كه هر كه در يك رقابت سالم در فرايند آموزش موفق شود مطلوب است چه نوع پذيرش رايگان باشد يا شهريه‌اي و هر كه موفق نشود بايد در حيطه ديگري كه توانمندي دارد رشد كند، خواه نوع پذيرش رايگان باشد يا شهريه‌اي. واقعا يك سوال مطرح است كه چرا به نحوه ورود دانشجو بيش‌تر اهميت داده مي‌شود تا كيفيت و نحوه فارغ‌التحصيل شدن او از دانشگاه. معمولاً بدون تحليل، دانشجوي شهريه پرداز سرزنش مي‌شود و بدون ژرف‌نگري به كيفيت آموزش دانشجوي به اصطلاح دولتي اهميت داده نمي‌شود. به نظر نويسنده ارتقاي كيفيت آموزش در دانشگاه زماني شكل واقعي و عيني به خود خواهد گرفت كه بدون توجه به اين كه دانشجو به چه شكلي وارد دانشگاه شده است در يك نظام آموزشي يكسان بتواند توانمندي‌هاي خود را بروز دهد و چنانچه قادر به اين امر نباشد صاحب مدرك تحصيلي نگردد. به نظر مي‌رسد كه اين تفكر يك اصل است و بايد در دانشگاه به آن عنايت ويژه گردد و در فرآيند ارتقاي آموزش زماني را انتظار داشته باشيم كه در سيستم غربال‌گري دانشجوي خوب از ديگر دانشجويان (به هر شكلي هم كه وارد دانشگاه شده باشند اهميت ندارد) تعداد فارغ‌التحصيلان در دانشگاه به مراتب كم‌تر از تعداد ورودي‌ها باشد، مساله‌اي كه تقريباً در دانشگاه‌ها فراموش شده است و تجربه هم ثابت كرده است كه هر كه وارد شد خارج شده است و اين فرآيند نامطلوب است. براي دستيابي به اين هدف هم نبايد نگراني از انصراف دانشجو از دانشگاه و يا مردود شدن او از درسي را داشته باشيم كه جزيي از فرايند ارتقاي آموزشي است تا خارج شدن از دانشگاه‌ها ويژه توانمند‌ها باشد.