بازنمايي مفهوم بازنشستگي در گفتمان هاي پس از انقلاب اسلامي در ايران (با تاكيد بر قانون برنامه هاي توسعه در كشور)

اگر چه موضوع بازنشستگي به دليل افزايش اميد به زندگي و كاهش مواليد در دهه هاي گذشته، دغدغه مهم اغلب كشورها در سطح جهاني است، اما آمار و ارقام و وضعيت صندوق هاي بازنشستگي در ايران نشان مي دهد كه جامعه ايراني در سال هاي نه چندان دير بحران هايي جدي تر از ساير كشورها در اين زمينه تجربه خواهد كرد و به يكي از مضمون هاي تاثيرگذار بر ساخت دروني قدرت ملي، تبديل خواهد شد. اين مساله مهم به رغم پيچيدگي هايي كه در لايه هاي آشكار و پنهان خود دارد، غالباً ساده انگاشته شده و به راه حل هاي دم دستي سپرده مي شود، طوري كه مي توان گفت با نوعي از پيچيدگي مركب روبرو شده است. برخلاف تصورهاي رايج، تامل بر اين پديده را نمي توان صرفاً در درون صندوق هاي بازنشستگي و يا سازمان تامين اجتماعي خلاصه كرد. چراكه بسياري از مشكلات و مسايلي كه در درون صندوق ها آشكار مي شوند، نه به دليل كارشناسي و تكنيكي و درون سازماني، بلكه در ابعاد برون سازماني و در لايه هاي عميق تر يعني گفتمان هاي سياسي و اجتماعي ريشه دارند. براين اساس، براي درك ژرف اين پديده، نبايد شيفته ظواهر اغواگر و قيل و قال هاي محل ظهور شد، بلكه شايسته است كه با عبور از سطح ظواهر به عوامل اساسي تر، دست يافت. بنابـراين هدف اين تحقيق، دست يابي به دركي عميق از جنبه هاي برون سازماني پديده بازنشستگي و ارايه تاريخ-مند از تحـولات آن در بستر گفتمان هاي سياسي و اجتماعي و توصيف ويژگي هاي نظام هاي معنايي آنها است. پرسش اصلي اين تحقيق عبارت است از اين كه مفهوم بازنشستگي در گفتمان هاي پس از انقلاب اسلامي چگونه بازنمايي شده است؟ براي تحقق اين هدف، داده هاي گفتماني به روش لاكلاو و موفه، تحليل مي شوند. در اين روش، هر متن در مقايسه با ساير متون و همچنين تحولات معنايي در سير تاريخي مورد بررسي قرار مي گيرد. در اين تحقيق، مفهوم بازنشستگي پس از انقلاب اسلامي در بستر گفتمان زمينه اي سه گفتمان كلان سياسي و اجتماعي(سازندگي و اصلاحات) با تاكيد بر متون قانون برنامه هاي توسـعه مورد بررسي قرار مي گيرد، تا با درك نشانه هاي اصلي و مفصل بندي هاي خاص هر گفتمان و همچنين تمـايزات رويكردي، سياست گذاري و عملكردي، در ميان اين گفتمان ها، كشف شود. يافته ها نشان مي دهند كه اگر چه مفهوم بازنشستگي در بستر گفتمان هاي سياسي و اجتماعي زمينه (سازندگي و اصلاحات)، در طول سه دهه پس از پيروزي انقلاب از نظر تحليل گفتماني (مضامين،نشانه، دال ها، مدلول ها و...)، يكسان نبوده است. يعني برمقوله بازنشستگي به مثابه دال شناور در هر فضاهاي گفتماني، معاني متفاوت و گاهاً متضاد تثبيت شده است، اما همه گفتمان هاي گذشته كم و بيش، معناهاي ارزشمندي را از جنس آينده پژوهي حاشيه راني كرده اند. معناهايي كه مي توانند از شدت بحران آينده جلوگيري كرده و تكفل هاي افزاينده دولت را مهار كنند، اما اين معناها در فرايند تقليل معنايي گفتمان هاي كوتاه مدت، به حاشيه رانده شده اند. برخي از اين معناها عبارتند از عدالت بين نسلي، تنظيم قطعيت هاي هزينه اي با عدم قطعيت هاي درآمدي، معناي دوره عمر هزينه، حساس بودن به آينده و مراقبت از منابع بين نسلي، ايجاد تعهدات متناسب با امكانات و غيره. از آن جا كه سياست هاي بازنشستگي با مراقبت از سالمندان و تامين آنها، ذخايربلندمدت، تعهدات براي نسل هاي آينده، منابع بين نسلي، و عدالت بين نسلي در ارتباط است، بنابراين يافته هاي اين تحقيق در خصوص روايت \\\«تقليل معنايي\\\»، مي تواند مورد استفاده كنش گراني قرار گيرد كه با سياست گذاري هاي بين نسلي و بلندمدت سروكار دارند. براين اساس، نتايج اين تحقيق، مي تواند مورد استفاده سياست گذاران كلان و نهادهايي كه دغدغه امنيت ملي و استحكام ساخت دروني قدرت ملي آينده ج.ا.ا. را دارند قرار گيرد.