وفور منابع طبيعي و توليد ناخالص داخلي سرانه در كشورهاي نفتي با تاكيد بر آزادي اقتصادي

Natural Resource Abundance and GDP per Capita in Oil Countries, with Emphasis on the Economic Freedom

طي ساليان گذشته همواره بين پژوهشگران اقتصادي در زمينه ارتباط بين وفور منابع طبيعي با رشد اقتصادي اختلاف نظر وجود داشته است. عده‌اي بر اساس شواهد تجربي به بازدارنده بودن وفور منابع در مسير دستيابي به توليد ناخالص داخلي اعتقاد داشته‌اند، در حالي‌كه برخي ديگر از محققين با ارايه شواهدي بر اين باورند منابع طبيعي در ذات خود اثر مثبت بر توليد ناخالص داخلي دارد، ولي اثر غيرمستقيم و متقاطع آن منفي است. هدف مطالعه حاضر بررسي رابطه بين وفور منابع طبيعي و توليد ناخالص داخلي سرانه با لحاظ اثر متقاطع در دو گروه از كشورهاي عضو اوپك و غيرعضو اوپك طي دوره 2012-1995 است. براي اين منظور از متغيرهايي همچون وفور منابع طبيعي، بيماري هلندي، آزادي اقتصادي و سرمايه مالي و نيز تاثير فراواني منابع طبيعي بر درجه آزادي اقتصادي به‌عنوان اثر متقاطع استفاده شده است. نتايج برآوردها نشان مي‌دهد در هر دو گروه از كشورهاي مورد مطالعه وفور منابع طبيعي اثر مثبت و معناداري بر توليد ناخالص داخلي سرانه دارد، در حالي‌كه اثر متقاطع آزادي اقتصادي با فراواني منابع طبيعي در كشورهاي عضو اوپك به‌عنوان عامل بازدارنده و در گروه ديگر به‌عنوان عامل بسط‌دهنده توليد ناخالص داخلي عمل مي‌كند.

In past years there are differences between economic researchers about relationship of natural resource abundance and GDP per capita. Some of them based on empirical evidence have believe that resource abundance are inhibitors the road to GDP, while other researchers with providing evidence believe that resource abundance in itself has direct positive effect on GDP, however the interaction effect is negative. The present study investigates the relationship between natural resource abundance and GDP per capita through effects of the two groups of countries (Organization of the Petroleum Exporting Countries and NON-OPEC) over the period 1995-2012. For this purpose, the variables such as natural resource abundant, Dutch disease, economic freedom and financial capital are used. Impact of natural resource abundant on degree of economic freedom as an institutional variable is used for interaction mechanism. The estimation results show that in all both groups of countries, natural resource abundant has positive and significant impact on GDP per capita, while interaction effect between economic freedom and natural resource abundance in Organization of the Petroleum Exporting Countries operates as a deterrent and in other group as a GDP extender factor.