بررسي نقش و تاثير پوشش گياهي بر مورفومتري پيكان‌هاي ماسه‌اي در ساحل درياي عمان (محدوده بين جاسك-ليردف)

Survey Vegetation Impact In Morphometric Characteristics of Arrow Sand Dunes In Oman Sea Coast

با توجه به‌واقع شدن مساحت وسيعي از سرزمين ايران در مناطق خشك و نيمه‌خشك و فعال بودن سيستم شكل‌زايي بادي در اين مناطق و با توجه به اينكه باد و لند فرم‌هاي حاصل از آن به‌صورت يك محدوديت جدي در توسعه جوامع انساني اين‌گونه مناطق مطرح مي‌شوند شناسايي چگونگي شكل‌گيري و تحول اين لند فرم‌ها امري اجتناب‌ناپذير مي‌باشد. پيكان‌هاي ماسه‌اي به‌عنوان يكي از ساده‌ترين لندفرهاي تراكمي باد در مناطق بياباني مي‌باشند كه تحت تاثير عوامل مختلفي شكل‌گرفته و تحول پيدا مي‌كنند، چنانچه در مسير باد و سقوط دانه‌هاي در حال جهش، مانعي وجود داشته باشد، به علت كاهش سرعت باد در اثر برخورد با مانع، دانه ماسه به زمين مي‌افتد. اين دانه‌ها در محلي كه كمترين ميزان فشار وجود دارد بر روي‌هم متمركز مي‌شوند. تراكم ماسه هميشه در جبهه پشت به باد مانع صورت مي‌گيرد و در طول زمان پيكان‌هاي ماسه‌اي شكل مي‌گيرند. اين پژوهش سعي دارد كه به بررسي تاثيرپذيري ويژگي‌هاي ژيومورفولوژيكي پيكان‌هاي ماسه‌اي از گونه گياهي Cyperus conglomerates در ساحل درياي عمان بپردازد. تحقيق از نوع توصيفي – تحليلي مبتني بر روش‌هاي ميداني، كتابخانه‌اي و آزمايشگاهي است بدين‌صورت كه پس از مشخص كردن محدوده موردمطالعه، با استفاده از ترانسكت، پيكان‌هاي ماسه‌اي موردنظر مشخص و سپس به بررسي مورفومتري(طول تپه، عرض تپه در سه مقطع، ارتفاع تپه، ارتفاع گياه) ، و با نمونه‌برداري از آن‌ها به گرانولومتري نمونه‌ها در آزمايشگاه پرداخته شد. نتايج نشان مي‌دهد كه طول پيكان ماسه‌اي با ارتفاع تپه و ارتفاع گياه در سطح 95 درصد معناداري ارتباط دارند. اما ارتفاع گياه با ارتفاع تپه ماسه‌اي در سطح 99 درصد معناداري با يكديگر ارتباط دارند. با توجه به موارد ذكرشده، با افزايش ارتفاع گياه، طول پيكان بيشتر شده و همچنين ارتفاع تپه ماسه‌اي افزايش پيدا مي‌كند. ميانگين ارتفاع گياه 6/19 سانتي‌متر است و حداكثرارتفاع گياه در بين گونه‌هاي موردمطالعه 33 سانتي‌متر و حداقل آن 10 سانتي‌متر است. اين موارد نشان مي‌دهد كه پيكان‌هاي ماسه‌اي موردمطالعه به‌صورت كوچك و در حد چند 10 سانتي‌متر مي‌باشد و نسبت به پيكان‌هاي ماسه‌اي مناطقي مانند دشت لوت، تفاوت زيادي دارد. در بين پيكان‌هاي ماسه‌اي موردمطالعه، طويل‌ترين پيكان 290 سانتي‌متر و كوتاه‌ترين آن‌ها 33 سانتي‌متر و تفاوت بين آن‌ها 257 سانتي‌متر است. ميانگين طول پيكان‌هاي موردمطالعه 100 سانتي‌متر و انحراف معيار آن‌ها 65/0 مي‌باشد. نتايج دانه سنجي رسوبات نشان مي‌دهد كه درشت‌دانه‌ترين رسوبات در راس پيكان قرار داشته و هرچقدر به سمت قاعده و محل گياه حركت مي‌كنيم از اندازه رسوبات كاسته مي‌شود.

Some area of Iran has flat surface especially in the east and south east of Iran. For this reason and other climatic factors, this area has arid and semi arid conditions. Low density of vegetable and flat surface leads this area to dominate by erosion and accumulation of wind processes. The rate of wind erosion and volume of transportation of sediment depended on wind characteristic such as wind speed, frequency and direction. Power of wind for transportation is limited to particle size, especially particle lower than two millimeter. This research wants to assessment of geomorphology characteristic of sand arrows on a kind of vegetation in Coast Of Oman Sea. The research methods are descriptive and analytical which based on field methods and library techniques. After determining of study area with using of transect, some arrow sand selected and we begin to measure the morphometric characteristics of arrow sand. Then with using of shaker, we measure the grain size of collecting samples in laboratory. Result show that there are high correlations between length of arrow sands with elevation of vegetation and arrow sands. The correlation is about 99 percent of meaningful level. Also the results of granulometry show that all samples from head, middle and toe of arrow sands are not bigger than 250 microns. Finally, the coarse sands are more in the toe and in the middle of arrow sands relative to head of them. In fact in this part of arrow sands, grain size is finer than other part.