بررسي ويژگي هاي زراعي، فيزيولوژيك و كيفي كلزا تحت تنش آبي

Study of agronomical, physiological and qualitative characteristics of canola (Brassica napus) under water stress

به‌منظور بررسي ويژگي هاي زراعي، فيزيولوژيك و كيفي كلزا تحت تنش آبياري، آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه پژوهشي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرقدس در سال زراعي 90-1389 اجرا شد. در اين آزمايش تيمار آبياري در سه سطح شامل آبياري مطلوب در طول دوره رشد بر اساس 80 ميلي متر تبخير از سطح تشتك تبخير كلاس A به عنوان شاهد، قطع آبياري از مرحله گل دهي تا رسيدگي فيزيولوژيك، و قطع آبياري از خورجين دهي تا مرحله رسيدگي فيزيولوژيك بود. نتايج حاصل نشان داد كه اثر آبياري بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعي، محتواي آب نسبي برگ، كمبود اشباع آب، ميزان كلروفيل a و كارتنوييدها، طول خورجين، تعداد خورجين در بوته، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، درصد روغن، عملكرد روغن، شاخص برداشت و تلاش بازآوري معني دار بود. قطع آبياري از مراحل گل دهي و خورجين دهي به بعد به ترتيب سبب كاهش 1/43 و 5/29 درصد محتواي نسبي آب برگ، 7/32 و 5/26 درصد ميزان كلروفيل a و 6/49 و 8/31 درصد ميزان كاروتنوييد در مقايسه با آبياري مطلوب (شاهد) گرديد. در اين بررسي بيشترين عملكرد دانه در تيمار آبياري مطلوب مشاهده شد و در شرايط قطع آبياري از مراحل گل دهي و خورجين دهي به بعد به ترتيب عملكرد دانه از 2577 كيلوگرم در هكتار در تيمار شاهد به 1483 و 1907 كيلوگرم در هكتار كاهش يافت. بين عملكرد دانه با اجزا عملكرد به‌جز تعداد دانه در خورجين همبستگي مثبت و معني داري مشاهده شد و بيشترين همبستگي عملكرد دانه به ترتيب با وزن هزار دانه و تعداد خورجين در بوته بود. نتايج كلي اين بررسي نشان داد كه قطع آبياري از مرحله گل دهي تا رسيدگي فيزيولوژيك اثرات منفي شديدتري بر ويژگي هاي فيزيولوژيك، مورفولوژيك، عملكرد دانه و صفات وابسته به آن در مقايسه با قطع آبياري از مرحله خورجين دهي در گياه كلزا داشت.

In order to study the agronomic, physiologic and qualitative characteristics of canola (Brassica napus L.) under irrigation stress, an experiment was carried out as a randomized complete block design with three replications at the Research Field of Shahr-e- Qods Branch, Islamic Azad University, in 2010-2011 cropping season. In this experiment, the irrigation treatment had three levels including optimum irrigation over the growing period based on 80 mm evaporation from class A evaporation pan (control), irrigation cessation from flowering to physiological maturity, and irrigation cessation from silique formation until physiological maturity. The results indicated that the effect of irrigation treatment on plant height, stem diameter, branches per plant, relative water content (RWC), water saturation deficiency (WSD), Chl a and carotenoids, silique length, siliques per plant, 1000- seed weight, seed yield, seed oil content, oil yield, harvest index and productivity effort were significant. Irrigation cease from flowering and silique formation onwards decreased the RWC by 43.1 and 29.5%, Chl a by 32.7 and 26.5%, and carotenoid by 49.6 and 31.8% compared to normal irrigation (control treatment), respectively. In this study, normal irrigation (control) showed the greatest seed yield and seed yield was reduced from 2577 kg.ha-1 at control to 1483 and 1907 kg.ha-1 in irrigation cessation from flowering and silique formation onwards, respectively. Positive correlations were observed between seed yield and yield components, except seed number per silique and the greatest correlation occurred between seed yield and 1000- seed weight and silique per plant, respectively. Overall, these results showed that irrigation cessation from flowering until physiological maturity had more adverse impacts on physiological and morphological characteristics, seed yield and related traits compared to irrigation cease from silique formation to physiological maturity.