تاثير تنش خشكي و كودهاي فسفر و روي بر صفات زراعي مورفولوژيكي و ميزان اسانس بابونه آلماني

Effect of drought stress and phosphorus and zinc fertilizers levels on the agro-morphological traits and essential oil content of German chamomile

خشكي يكي از مهم ترين عوامل محدودكننده رشد گياهان در سراسر جهان است كه تقريباً توليد 25 درصد اراضي جهان را محدود ساخته است. به‌منظور بررسي تاثير تنش خشكي و سطوح مختلف كود فسفر و روي، بر صفات كمي و عملكرد اسانس گياه دارويي بابونه آلماني (Matricaria recutita L.) رقم تتراپلوييد گورال، آزمايشي به‌صورت كرت هاي خردشده فاكتوريل در قالب طرح بلوك كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه زابل در سال زراعي 92-1391 اجرا گرديد. رژيم آبياري در سه سطح شامل 75% ظرفيت مزرعه (ملايم)، 50% ظرفيت مزرعه (تنش متوسط) و 25% ظرفيت مزرعه (تنش شديد)، به‌عنوان عامل اصلي و سطوح كود سوپر فسفات تريپل CaH4P2O8 در سه سطح شامل صفر، 150 و300 كيلوگرم در هكتار و در تركيب فاكتوريل با سطوح كود سولفات روي (ZnSO4(H2O در دو سطح شامل صفر و 30 كيلوگرم در هكتار به‌عنوان عامل فرعي لحاظ شد. صفات اندازه گيري شامل ارتفاع بوته، تعداد گل در بوته، قطر گل، عملكرد گل تازه، عملكرد گل خشك، طول ريشه و عملكرد اسانس بود. نتايج آزمايش نشان داد كه تنش خشكي سبب كاهش معني‌دار ميانگين تمام صفات مورفولوژيك به جز طول ريشه گياه گرديد. اما بااين‌حال عملكرد اسانس در شرايط تنش متوسط كاهش معني داري نشان نداد. كاربرد كود فسفر تا ميزان 150 كيلوگرم و كود روي به ميزان 30 كيلوگرم در هكتار باعث افزايش مقادير صفات مورفولوژيك و اسانس شد. مصرف زياد كود فسفر (300 كيلوگرم در هكتار) اثرات منفي در عملكرد بابونه داشت. به‌طوركلي نتايج اين آزمايش نشان داد كه اعمال تنش متوسط (50 درصد ظرفيت مزرعه) به همراه مصرف 150 كيلوگرم كود فسفر و 30 كيلوگرم كود روي در هكتار، مي‌تواند باعث بهبود عملكرد اسانس بابونه آلماني گردد.

Drought is one of the most important limiting factors of plants growth which limits about 25 percent of arable lands production over the world. To investigate the effect of drought stress and phosphorus and zinc fertilizer levels on the quantitative properties and essential oil content of German chamomile (Matricaria recutita cv. Gural), a split plot factorial experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications at Research Farm of University of Zabol in 2013. Treatments consisted of three irrigation levels (75% (control), 50% (mild stress) and 25% of field capacity (severe stress)) as main plots, and factorial combinations of three triple superphosphate fertilizer CaH4P2O8 levels (0, 150, and 300 kg ha-1) and two zinc sulphate fertilizer ZnSO4(H2O) levels (0 and 30 kg ha-1) as sub plots. Some traits such as plant height, number of flowers per plant, flower diameter, fresh and dry flower yield, root length and essence yield were measured. The results showed that drought stress significantly reduced values for all morphological traits, except root length. However, no significant mild stress effect was observed for essential oil content. The application of 150 kg P fertilizer ha-1 and 30 kg Zn fertilizer ha-1 increased essential oil content and values for morphological traits. The application of high amount of P fertilizer (300 kg ha-1) had negative effects on chamomile yield. In general, the results of this experiment showed that the application of 150 kg P fertilizer ha-1 and 30 kg Zn fertilizer ha-1 under mild stress (50% of field capacity) can improve essential oil content in German chamomile.