شورا و دموكراسي در انديشه سياسي معاصر شيعه

Shura and Democracy in Shia Political Thought

موضوع نسبت مفهوم شورا با مفاهيم مشابه غربي در سده گذشته، از موضوعات مناقشه برانگيز در انديشه سياسيِ اسلامِ معاصر بوده است. در اين راستا، مقاله حاضر با هدف بررسي و تحليل رابطه شورا و دموكراسي، به طرح ايده اي نو در طبقه بندي ديدگاه هاي علماي معاصر شيعي ايراني پرداخته است؛ رهيافت سياسيِ تطبيق گرايانه، به جايگاه «عقل جمعي» در تحليل رابطه شورا و دموكراسي مي پردازد. با توجه به اين واقعيتِ تاريخ انديشه كه تجربه دموكراسي در ايران برخلاف سنت غربي با مفهوم «شورا» شروع مي شود و با آن پيوند دارد، مسيله سازگاري و عدم سازگاري و انطباق و عدم انطباق دو مفهوم «شورا و دموكراسي» در انديشه سياسي معاصر شيعه و ايران مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. برآيند تحليل ها نشان مي دهد كه علماي معاصر شيعي ضمن اذعان به اينكه شورا و دموكراسي به دو نظام معرفتي متفاوت تعلق دارند، بر اين باورند كه آموزه «شورا» ظرفيت دموكراتيك سازي جامعه اسلامي را دارد و به برداشتي دموكراتيك از اسلام مي رسند. لذا با توجه به تحليل هاي صورت گرفته، علماي معاصرِ شيعيِ ايراني توانسته اند با استناد به عقل جمعي، تحليلي ايجابي از «رابطه شورا و دموكراسي» به دست دهند.

The relations between Shura and similar notions in western thought in the last century is one of the controversial issues Islamic political thought. Therefore this article intends to examine and analyze the relationship between shura and democracy. Because democracy in Iran begins with shura, in this article the question of application and contradiction of democracy and shura is considered and analyzed. The outcome of analyses shows that contemporary shia ulama has considered shura and democracy two things from two different sources. In spite of this, they believe that shura has the capacity of bringing about democracy in Islamic world.