روش‌شناسي سيد جعفر مرتضي عاملي در ارزيابي احتمالات تاريخي در: الصحيح من سيره النبي الاعظم

The Methodology of Seyed Ja’far Morteza Ameli Regarding the Investigation of Historical Probabilities in: “Al-Sahih men Sirah al-Nabi al- A’zam- PBUH”

كتاب الصحيح من سيره النبي الاعظم9، تاليف سيد جعفر مرتضي عاملي، يكي از مهم‌ترين منابع در مطالعات سيره‌شناسي است كه در آن از روش‌هاي گوناگون تاريخي استفاده شده است. در اين نوشتار، روش‌هاي عاملي در ارزيابي احتمالات تاريخي در كتاب الصحيح، شناسايي، دسته‌بندي و براي هريك، نمونه‌اي ذكر شده است. ارزيابي احتمالات تاريخي توسط عاملي را مي‌توان در سه مورد ذيل دسته‌بندي كرد: 1. ترجيح يك احتمال تاريخي، مانند: ترجيح احتمال سازگار با شخصيت فرد مورد نظر، ترجيح احتمال هماهنگ با تصريح روايت تاريخي، ترجيح احتمال با ردّ يكي از دو احتمال معارض، ترجيح احتمال با استناد به روايات مشابه ديگر و يا تواتر روايات، ترجيح احتمال مطابق با ذوق و سليقه؛ 2. ردّ يك احتمال تاريخي، مانند: ردّ احتمال بدون دليل، ردّ احتمال با استناد به شخصيت فرد مورد نظر و يا سياق روايات، ردّ احتمال مخالف با ظاهر روايت؛ 3. ردّ توجيه ديگران، مانند: ردّ توجيه متناقض با صريح روايت، ردّ توجيه جمع بين روايات متناقض با استناد به قول بزرگان صحابه و تابعين.

The book ‘Al- Sahih men Sirah al-Nabi al- A’zam’ Compiled by Seyed Ja’far Morteza Ameli is considered one of the most significant sources towards the study of conduct and in which it has been utilized various historical methods. In this writing, Ameli’s methods concerning the investigation of historical probabilities in “Al- Sahih book”, has been acknowledged, classified and presented some examples for each of them. The study of historical probabilities by Ameli could be classified in the following issues: 1. The preference of a historical probability such as: the preference of probability in line with the character of given individual, the preference of probability in harmony with the explicitness of historical narration, the preference of probability by the rejection of one of the contrasting probabilities, the preference of probability on the basis of the other similar narrations or the frequency of narrations, the preference of probability according to the taste and favor, 2. The rejection of a historical probability such as: the rejection of probability without any reason, the rejection of probability based on the character of given individual or the context of narrations, the rejection of probability against the exterior of narration; 3. The rejection of the others’ justification such as: the rejection of justification incongruous with the explicitness of narration, the rejection of justification of the total narrations inconsistent according to the authorities’ dictum.