روشي براي بازسازي كتاب المزار سعد بن عبدالله اشعري

A Method for Reconstructing al-Ash‘ariʹʹs Kitab al-Mazar

براي مطالعه تاريخ فرهنگ و ‌معارف اسلامي، دسترسي به آثار كهن ضروري است. بسياري از اين آثار در گذر زمان از ميان رفته‌اند و نسخه‌اي از آنها بر جا نمانده است. بازسازي اين آثار با پي‌جويي نقل قول ها در آثار متاخرتر، در چنين شرايطي ضرورت پيدا مي‌كند؛ البته، اين روش با مشكلاتي متعدد روبه‌روست. اين مطالعه به منظور بازسازي روشمند كتاب المزار سعد بن عبدالله اشعري، صورت گرفته است؛ اثري كه ظاهرا حدود هزار سال از ناپديد شدنش مي‌گذرد. بدين منظور، نخست با شناسايي جايگاه سعد بن عبدالله اشعري همچون يك متكلم و محدث برجسته شيعي، احتمال باقي ماندن آثارش بررسي مي‌شود. آن گاه كوشش خواهد شد اولا، روايات كتاب المزار سعد از ديگر روايات بازمانده از خود وي ضمن آثار مختلف متاخرتر شناسايي شوند، و ثانيا، ساختار كلي اثر و نحوه چينش اين روايات كنار هم نيز، بر پايه فرهنگ تدوين رايج در عصر وي شناخته شود، و بدين‌سان اصل اثر بازسازي گردد.

Access to primary sources is necessary for studying the history of Islamic civilization and sciences. Many of these sources have gone missing over time and no manuscript of them has remained. In some cases, we can reconstruct these works by pursuing the old excerpts of them more recent works. This study aims at methodological reconstruction of the Kitab al-Mazar by Sa‘d bin ‘Abdullah al-Ash‘ari, which nearly a thousand years has passed since its disappearance. To do this, regarding his position as a prominent shi‘a theologian and muhaddith, we first investigate the survival of Sa‘dʹs works. We then attempt to distinguish the excerpts of Kitab al-Mazar from his other remaining qoutes in more recent works of other scholars. The final step will be to find a way for reconstructing the work by identifying its general structure, based on the current method of putting together and classifying traditions in his time.