سياوش و اسطوره بازگشت جاودانه

Siavash and the Myth of Eternal Return

داستان سیاوش در شاهنامه به خاطر قرار گرفتن در متن حماسه، داشتن ریشه اسطوره‌ای و برخورداری از عناصر دراماتیك و تراژیك می‌تواند با بهره‌گیری از رویكردهای نو واكاوی و تحلیل شود. یكی از این رویكردها نظریه «بازگشت جاودانه» میرچا الیاده است. الیاده برای خدایان میرنده ویژگی‌هایی مطرح می‌كند؛ از جمله اینكه اصل و منشأ آنها مشخص نیست، در جوانی بدون ارتكاب گناه كشته می‌شوند، مرگ آنها منشأ تحولات و تغییرات بسیار می‌گردد، و پس از مرگشان نیز به خاطر نیاز انسان‌ها آیین‌های رازآموزی پیرامون مرگ آنها شكل می‌گیرد. با توجّه به ویژگی‌هایی كه در متون اسطوره‌ای، حماسی و تاریخی برای سیاوش و آیین‌های پس از مرگ او ذكر شده است، می‌توان نتیجه گرفت كه سیاوش یكی از همین ایزدان است كه نمادی از صیرورت روان بشر شده است؛ زیرا روح او، خسته از زمان، با بازگشت به ‌زمان ازلی از نو متولد می‌شود و این بازگشت جاودانه برای معتقدان به آیین سیاوش، با هر بار شركت در مراسم سوگ او رخ می‌دهد و شركت‌كنندگان در این آیین رازآموزی نیز هركدام سیاوش دیگری می‌شوند.

The story of Siavash in Shāhnāmeh is an epic with dramatic and tragic elements.Having mythic roots enables us to analyze it by using new approaches. One of these new approaches is Mircea Eliade’s ‘eternal return’according to which gods have especial characters, their origin is uncertain, they are killed innocently in youth, their death is the beginning of changes and new developments, and after their death mysterious rites are formed concerning the death they had faced. With respect to features of Siavash and the rites held after his death, as mentioned in the epic, mythical and historical texts, it seems that he is one of these gods and a symbol of process of becoming. His soul is tired of passing time and wants to reborn by returning to eternal time; his believers reach to this ‘eternal return’ by attending in his mourning rituals through which each one become a Siavash.