بررسي نمودهاي منفي آنيما در ادبيات و اسطوره‌ها

Negative Manifestations of Anima in Literature and Myths

طبق نظریه كارل گوستاو یونگ، هر مردی در ناخودآگاه جمعی خود، تصویری ابدی از زن دارد كه ته‌نشستِ همه تجارب از زن در میراث روانی یك مرد در طول اعصار به شمار می‌آید. یونگ این تصویر را آنیما می‌نامد. تنها صورت درك كهن‌الگو گونة نمادین آن است. كهن‌الگوی آنیما نیز به گونه‌ای نمادین، در خودآگاه انسان متجلّی می‌شود؛ این نماد جهان‌شمول، همانند سایر كهن‌الگوها، در هر آنچه با كاهش سطح خودآگاه ذهن همراه است، از جمله رؤیاها، خیال‌پردازی‌ها، اسطوره‌ها، ادبیات و... وارد خودآگاه می‌شود و نمود می‌یابد. آثار ادبی سرشار از تصویرهای كهن‌الگویی و از جمله تصویر آنیما هستند. «قاتل عشّاق»، «تخیّلات شهوانی» و «زودرنجی مردان»، كه سه نمود از نمودهای منفی كهن‌الگوی آنیما در نظریة یونگ به شمار می‌روند، در ادبیّات، اسطوره‌ها و فرهنگ ایران به صورت‌های گوناگون تجلی یافته‌اند و ما در این مقاله، این نمودها را با نمونه‌هایی، تحلیل و ارزیابی می‌كنیم. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته و برای گردآوری اطّلاعات از روش كتابخانه‌ای استفاده شده است.

According to the theory of Carl Gustav Jung, every man has an eternal image of woman in his unconscious that, in his psychological heritage, is sediment of all his experiences about woman in all ages. Jung calls this image anima. Learning about symbolic type is the only way to understand the archetype, for the archetype of anima is revealed in human conscious in a symbolic way. With decreasing level of consciousness, anima, as a universal symbol and like other archetypes, enters conscious by dreams, imaginative inventions, myths, literature then it is revealed. Literary texts are full of archetypal images and anima. ‘Murder of lovers’, ‘sensual imaginations’, ‘sensitivity of men’ as three negative manifestations of anima in Jung’s theory have been presented in Iranian cultural elements like literature and myths. The present article tries to analyze these manifestations by using analytic-descriptive method and library sources.