ارزيابي عملكرد دانه و ارتباط آن با انتقال مجدد ماده خشك در ارقام گندم نان تحت تنش كم آبي پس از گرده افشاني

به منظور بررسي اثر تنش رطوبتي پس از گرده­افشاني بر صفات زراعي، توانايي ذخيره­سازي قندهاي محلول در ساقه و ميزان انتقال مجدد ماده خشك گندم، آزمايش گلداني در پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه رازي كرمانشاه به صورت فاكتوريل و بر پايه بلوك­هاي كامل تصادفي در سه تكرار طي سال زراعي 91-1390 انجام گرفت. در اين آزمايش تنش رطوبتي در مرحله رشد زايشي (از مرحله گرده­افشاني تا پايان دوره رشد رطوبت خاك در محدوده 30 درصد ظرفيت زراعي - 65 الي 99 از مرحله رشدي زادوكس) مد نظر قرار گرفت و ارقام مختلف گندم شامل پيشتاز، DN-11، سيوند و مرودشت به عنوان فاكتور دوم بررسي شدند. نتايج نشان داد كه تنش رطوبتي پس از گرده­افشاني از طريق افت وزن هزار دانه عملكرد دانه را كاهش داد. در شرايط تنش رطوبتي پس از گرده­افشاني ارقام مرودشت و DN-11 كمترين ميزان عملكرد دانه را داشتند. وقوع تنش رطوبتي سبب شد كه وزن خشك ساقه و ميزان انتقال مجدد به طرز چشمگيري كاهش يابد. بر خلاف اين پارامترها غلظت قندهاي محلول در شرايط تنش رطوبتي به طور معني­داري افزايش پيدا كرد. در شرايط تنش رطوبتي، ميزان انتقال مجدد ماده خشك از ميانگره­هاي پايين ساقه (ميانگره­هاي زير پنالتيميت) به دانه 11 درصد، كارايي انتقال 32 درصد و سهم آن در عملكرد دانه 121 درصد افزايش يافتند. همچنين پنالتيميت و ميانگره­هاي پايين ساقه بيشترين غلظت قند محلول را در شرايط تنش داشتند. تنش كم­آبي سبب افزايش كارايي انتقال مجدد نشد ولي در بين ارقام از نظر صفت فوق اختلاف وجود داشت. پس به نظر مي­رسد كه استفاده از صفات فوق در انتخاب و اصلاح ارقام متحمل به تنش كمبود آب مورد توجه قرار گيرد.