بررسي ميزان گسترش شهرهاي كوچك و مياني در ايران

Study of Development Rate of Small and Medium Cities of Iran

توسعه‌ي فراگير و همه‌جانبه‌ي كشور، بطوري‌كه همه‌ي افراد و گروه‌ها و نيز همه‌ي مكان‌ها و فضاهاي آن را دربرگيرد، نيازمند ساختار فضايي و نظام سكونتگاهي متعادل مي‌باشد. دستيابي به چنين تعادلي، نيازمند تقويت و توسعه‌ي شهرهاي مياني و كوچك مي‌باشد. بر اين اساس، سوال اصلي پژوهش عبارت است از اينكه: "ميزان گسترش شهرهاي كوچك و مياني استان‌هاي ايران در سال 1385 چقدر است؟" در پاسخ به سوال مذكور، پس از بررسي مباني نظري، متغيّرهاي ارزيابي مشخص گرديد و فرضيه‌ي تحقيق نيز مبني بر توسعه‌ي بيشتر شهرهاي كوچك و مياني در استان‌هاي نيمه‌ي شمالي- غربي كشور ارايه شد. براي ارزيابي مساله و آزمون فرضيه‌ي تحقيق، در چارچوب روش توصيفي- تحليلي، شاخص كلي "ميزان گسترش شهرهاي كوچك و مياني" استان‌ها با شش شاخص اصلي و بر اساس روش مجموع ساده‌ي وزين تعريف عملياتي و قابل سنجش شد. داده‌هاي مورد نياز نيز از طريق روش كتابخانه‌اي و وزن شاخص‌ها نيز از طريق روش AHP گروهي به دست آمد. تجزيه و تحليل داده‌ها و آزمون فرضيه نيز از طريق روش‌هاي آمار توصيفي و نيز آزمون t مستقل صورت گرفت. نتايج نشان داد كه ميزان گسترش شهرهاي كوچك و مياني در استان‌هاي مختلف متفاوت است. معناداري تفاوت ميان استان‌هاي نيمه‌ي غربي- شمالي با نيمه‌ي جنوبي- شرقي نيز تاييد شد. نتايج بيانگر وجود ارتباط ميان ميزان گسترش اين شهرها با ويژگي‌هاي محيط طبيعي و نيز الگوي توسعه‌ي ملي و منطقه‌اي مي‌باشد.

The overall and integrated development of the country, in a way which covers all people and groups and also all its places, needs a balanced spatial structure and settlement system. Access to such balanced situation needs the strengthening and development of small and medium cities in Iran provinces. Therefore the main question of this research is that "How much is the development rate of small and medium cities of Iranʹs provinces in year 2006"? To answer this question, after reviewing the theoretical bases, the evaluation variables were determined and the research hypothesis was offered based on more development of small and medium cities in the northern and western provinces of Iran". For evaluating and testing the research hypothesis, in the frame work of analytical-descriptive method, the overall index of "development rate of small and medium cities" was operated and measurable by six main indicators and based on simple weighting method. The required data were gathered by library method. The weights of indicators were obtained by AHP group method. Data analysis and hypothesis test was made by descriptive statistical methods and also independent t-test. The results showed that expansion rate in small and medium cities in different provinces is various. The significant difference between the northern and western provinces with the provinces of southern and eastern ones was approved. The results showed a relation between the expansion rate of such cities with the natural environment and also the regional and national pattern of expansion.