واكنش فصل رشد در برابر خشكسالي و ترسالي اقليمي مورد مطالعه: منطقه‌ي بلوچستان مركزي

Reaction of Growth Season Against Climatic Drought and Wet Year Case study: Iranshahr and Nikshahr

منطقه‌ي بلوچستان مركزي با مساحتي بالغ بر42510 كيلومتر مربع داراي اقليم گرم و خشك است. تابش عمودي و افزايش ميزان جذب تابش، شدت گرماي بسيار زياد، بارش ناچيز و در نتيجه پوشش گياهي فقير از خصوصيات اين منطقه مي باشد. اين در حالي است كه وقوع بارش هاي ناگهاني تحت تاثير قرارگيري زبانه كم فشار گنگ- پاكستان مي تواند تاثير مثبتي بر رشد و توسعه‌ي پوشش گياهي منطقه داشته باشد. اين امر رفتارهاي متعارض و چندگانه اقليمي و در حال نوسان را براي منطقه به ارمغان آورده است. وجود چنين شرايط ويژه اي لزوم پرداختن به بررسي رابطه رفتارها (نوسان ها و ناهنجاري هاي) بارش و دما با تغييرات پوشش مرتعي بالقوه را با استفاده از معادله اقليمي Qgsتوجيه مي نمايد. با توجه به اينكه ارزش هاي Qgs به دست آمده براي دوره‌ي اقليمي 76- 1366 (دوره‌ي ترسالي منطقه) پايين تر از دوره‌ي اقليمي 82-1377 (دوره‌ي خشكسالي منطقه) مي باشد، بنابراين تنش ناشي از خشكسالي در مناطقي كه ارزش هاي Qgs بالاتر بوده، بيشتر است و بالعكس در مناطقي كه ارزش هاي Qgsپايين تر بوده، مراتع منطقه از وضعيت بهتري برخوردار بوده است. بر اين اساس در طيّ سال هاي آماري مورد بررسي، سايت هاي مراتع واقع در محدوده‌ي شهرستان ايرانشهر نسبت به سايت هايي كه در محدوده‌ي شهرستان نيكشهر واقع شده ، با تنش كم آبي بيشتري مواجه شده اند. در نتيجه طيّ رفتارهاي نامنظم چند سال اخير بارش، آسيب بيشتري به مراتع شهرستان ايرانشهر وارد شده است. از طرفي به دليل اختلاف ارتفاع ناچيز بين دو منطقه، عامل ارتفاع نتوانسته مراتع ايرانشهر را از آسيب هاي ناشي از تنش كم آبي در مقايسه با مراتع نيكشهر كه از ارتفاع كمتري برخوردار است، محافظت نمايد. چراكه افزايش ميانگين دما در منطقه‌ي ايرانشهر نسبت به منطقه‌ي نيكشهر، اثر افزايش ارتفاع ناچيز را در اين منطقه خنثي نموده است.

Central area of Baluchestan with an area of about 42510 km2 has a warm and arid climatic conditions. vertical radiation, degree of radiation absorption, high temperature, low precipitation and consequently poor vegetation cover are the main characteristics of this region. While sudden precipitations under the effect of Gang-Pakistan low pressures, can have a positive effect on the growth and development of vegetation cover in the area, which has caused opposite, different and oscillating climatic behaviors in the region . The existence of such special conditions justifies the study and review the behaviorsʹ relation (oscillations and anomalies), precipitation and temperature with potential changes of vegetation cover by using Qgs climatic equation. With respect to the obtained Qgs values for the climatic period (1987-1997) (the wet period of the region)which is lower than the climatic period of 1998-2003( the dry period of the region),therefore, the tension resulting from drought in the areas with a higher Qgs value, is more and on the contrary, in the areas with lower Qgs, the grass lands of the area has had a better condition. on this basis, during the under study statistical years , the grass land sites located at Piranshahr area in comparing with the sites located at Nikshahr town ship area has faced with a lower shortage of water . consequently, the irregular behaviors of precipitation during the recent years has caused more damages to Iranshahrʹs green grass lands. Also due to the low height difference between the two regions, the height factor could not protect Iranshahrʹs grass land against the serious damages of water shortage in comparing with the grasslands of Nikshahr with a lower height.