بازشناسي شخصيت اخباري محمد‌امين استرآبادي با بررسي ديدگاه علم الهي او

Reinterpretation of the Traditionist Mulaa Amin Astarabadi with his View of Divine Knowledge

ميزان اثرگذاري عالمان دين از بررسي ديدگاه‌هاي آنان امكان‌پذير است. محمدامين استرآبادي، كه به‌عنوان موسس يا مروج مكتب اخباري شناخته مي‌شود، از اين مقوله جدا نيست. بررسي آثار و انديشه‌هاي مكتب اخباري، به‌خصوص بنيانگذار آن، از ديرباز مورد توجه جدي پژوهشگران بوده است. با اينكه اغلب كتب باقي‌مانده از استرآبادي از نظر حجم به حوزه‌هاي فلسفه و كلام مربوط مي‌شود، نه بررسي كامل موضوعات فلسفي و كلامي و نه ايجاد يك روش منسجم اعتقادي، هيچ‌يك، جزو اولويت‌هاي او نيستند. اگرچه شايد در نگاه اول او هيچ علاقه‌اي براي ارايه ديدگاه‌هاي كلامي نداشته باشد، با بررسي مسيله علم الهي از ديدگاه او متوجه خواهيم شد كه تعميق و بررسي همه جوانب اين موضوع مهم مورد اهتمام اين عالم اخباري نيز بوده است. در اين موضوع، استرآبادي در چهار اثر مهمش: المباحث الثلاثه، الفوايد الاعتقاديه، الفوايد المكيه و دانشنامه شاهي، علاوه بر بحث پيرامون كيفيت علم الهي و اشاره به ديدگاه‌هاي انديشوران مسلمان، به مباحث ديگري همچون امكان علم الهي، ذاتي يا فعلي بودن علم الهي، كيفيت علم الهي و تاخير يا عدم تاخير آن مي‌پردازد.

The extent of influence of religious scholars can be distinguished from the study of their viewpoints. Mulla Amin Astarabadi as founder and propounder of traditionism is not an exception. The works and thoughts of traditionists particularly the founder of this school have always been investigated by researchers. Though philosophical and Kalam problems occupy the bulk of extent works of Astarabadi, he was not preoccupied with overall examination of such problems nor with establishing a coherent belief system. Reluctant as he seems to be in first glance in regard with theological issues, on examining the problem of God’s knowledge, we notice that Astarabadi was also interested in deepening our understanding of this issue. In his four prominent works: Three Discussions, Doctrinal Themes, Meccan Benefits and Royal Compendium Astarabadi deals with nature of God’s knowledge and he makes reference to views of Islamic scholars concerning possibility of Divine Knowledge, its being essential attribute or as an act of His essence and whether is coeternal or posterior to the Essence.