اولويتبندي مكاني توليد محصول پياز در مناطق گرم و خشك (مطالعه موردي: استان سيستان و بلوچستان)

Spatial prioritizing of the onion producing in warm and arid regions (Case study: Sistan and Bluchestan Province)

نيل همزمان به خودكفايي در توليد محصولات كشاورزي و كاهش فشار بر منابع آبي موجود مستلزم تعيين مناطق مستعد كشت بر اساس معيارهاي ارزيابي مناسب ميباشد. لذا در اين پژوهش، به اولويتبندي شهرستانهاي مختلف استان سيستان و بلوچستان در توليد محصول پياز به عنوان يكي از مهمترين محصولات توليدي استان پرداخته شد. بدين منظور، دادههاي اقليمي و اطلاعات مربوط به تقويم كشت، متوسط عملكرد و سطح زيركشت پياز طي سالهاي 1379 تا 1390 جمع آوري شد. اولويتبندي براساس تركيب شاخصهاي آب مجازي، ارزش واحد آب و بهره وري اقتصادي آب 38 هزار تن بوده كه حدود 70 / آبياري صورت گرفت. ميانگين پياز مازاد توليدي در استان برابر با 6 درصد از آن در دو شهرستان سرباز و چابهار توليد ميشود. نتايج نشان داد بيش از 65 درصد از سطح استان در كلاس كشت خوب بر اساس معيارهاي ارزيابي مناسب قرار دارند. با اين وجود، كاهش سطح زيركشت در شهرستانهاي ايرانشهر، كنارك و چابهار و اختصاص آن به شهرستانهاي خاش و يا سرباز ميتواند درآمد سالانه را در حد قابل توجهي افزايش دهد. لذا، براساس نتايج اين پژوهش، انتخاب محل مناسب كشت توام با ارتقاي بهرهوري آبياري به 85 درصد، قادر خواهد بود تا ميزان 123 درصد افزايش دهد كه نتيجه ي آن، افزايش / شاخص بهرهوري اقتصادي آب آبي را حدود 68 56809 ريال به ازاي هر / 13554 تا حداكثر 2 / منفعت حاصل از كشت پياز به ميزان دست كم 9 مترمكعب آب مصرفي خواهد بود.

Achieving the self-sufficiency in producing agricultural crops and decreasing the pressure on the available water resources need determining the fertile places for cultivation based on the suitable evaluating indices. In this research, the prioritization of different township in Sistan and Blouchestan Province for onion cultivation, as one of the most important production in the province, was carried out. In order to, the weather data, yield, cultivated area and irrigation method were used through 2000 to 2011. The prioritizing was done based on virtual water, unit water value and economical irrigation water use efficiency indices. Sistan and Bluchestan was self-sufficient in onion producing. The 12-year average excess onion production was 38.6 thousand ton, 70 percentages of which was produced in Sarbaz and Chabahar townships. More than 65 percentages of the onion cultivated area are located in the suitable cultivation class based on the evaluating indices. However, decreasing the cultivated area in Konarak, Chabahar and Iranshahr and allocating them to Sarbaz or Khash would considerably increase the annual return of onion cultivation. The result showed that applying a suitable spatial cultivation management and promoting the irrigation efficiency to 85 percentages would increase the economical irrigation water use efficiency by 123.68 percentages which would led to 13554.9 to 56809.2 Rs increase in the economic return of onion cultivation per unit cub meter water use.