ارزيابي دانش بومي و نوين زراعت زعفران (مطالعه موردي: سرايان)

Evaluation of local and scientific knowledge in saffron agronomy (Case study: Sarayan)

مطالعه دانش بومي زراعت زعفران و مقايسه آن با دانش رسمي منجر به ارايه رهيافت هاي جديدي در جهت كاهش خلا عملكرد اين محصول مي شود. از اين رو، در اين پژوهش از طريق تهيه پرسشنامه و انجام مصاحبه حضوري با زعفران كاران به ارزيابي دانش بومي مرتبط با زراعت زعفران در شهرستان سرايان و مقايسه آن با نتايج تحقيقات علمي انجام شده، پرداخته شد. نتايج نشان داد كه در اين شهرستان كاشت زعفران عمدتاً از نيمه شهريور تا اواسط مهرماه صورت مي گيرد كه با توجه به نتايج مطالعات علمي بهتر است در خرداد ماه صورت پذيرد. بيشتر كشاورزان كاشت زعفران در خاك داراي بافت متوسط (84 درصد كشاورزان)، استفاده از بنه هاي بالاي هشت گرم (56 درصد)، تراكم كاشت 95 تا 110 بوته در متر مربع (86 درصد)، عمق كاشت 20 سانتي‌متر (70 درصد) و آرايش كاشت 20×20 سانتي‌متر (70 درصد) را براي زراعت اين گياه مناسب دانستند كه در خصوص اكثر شاخص هاي مورد بررسي ارتباط خوبي بين دانش بومي و دانش رسمي مشاهده مي شود، هر چند كه لازم است در خصوص اندازه بنه، تراكم و روش كاشت و ارتباط آنها با تعداد سال هاي بهره برداري از مزرعه دقت بيشتري صورت گيرد. بيشتر كشاورزان استفاده از كود دامي (42 درصد) يا تلفيق كود دامي و شيميايي (56 درصد)، انجام پنج نوبت آبياري در طي فصل رشد گياه (45 درصد)، سله شكني پس از اولين آبياري پاييزه و كنترل علف هاي هرز را در زراعت زعفران توصيه نمودند. در اين خصوص، نيز لازم است با كاهش اتكا به كودهاي شيميايي و تامين مناسب تر نياز آبي گياه به خصوص در سال هاي كم باران به افزايش كميت و كيفيت زعفران توليدي كمك نمود. اكثر افراد مورد مصاحبه آبياري تابستانه، بارندگي كم در فصل زمستان و نيز وقوع تابستان هاي گرم را براي گلدهي زعفران نامناسب دانستند. به طور كلي، بين روش هاي سنتي و نتايج پژوهش هاي علمي مرتبط با زراعت زعفران در پاره-اي از موارد تضادهايي مشاهده گرديد كه لازم است از طريق روش هاي ترويجي و نيز انجام مطالعات تحقيقاتي بيشتر در جهت رفع نواقص به منظور كاهش خلا عملكرد زعفران تلاش شود.

The linkage between results of research studies and local knowledge of saffron cultivation is a useful method for decreasing saffron gap yield. Therefore, in this research the traditional knowledge of saffron cultivation was studied by interview and completing questionnaires in Sarayan, Iran during year of 2013. Results showed that contrary to the results of scientific research, saffron mostly was planted in 6 September to 6 October (73%) by local farmers. The most farmers have believed that the planting of saffron in a loamy soil (84%), use of corm with more than 8 g (56%), planting density of 95-100 corms.m-2 (86%), planting depth of 20 cm (70%) and planting pattern of 20×20 cm are useful agronomical methods for saffron production. For most of these indices a good relationship was observed between indigenous and scientific knowledge, although more attention should be paid to corm size, planting method and density and its relation with the farm exploitation year’s number. Moreover, the most saffron producer said that the use of manure (42%) or manure + chemical fertilizers (56%), five irrigations during saffron growth (45%), crust-breaking after first irrigation (100%) and weeds control (100%) are suitable ways in saffron cultivation. It seems that the more use of manure and increasing irrigation times especially in years with low rainfall are suitable options for yield improvement. Therewith, most interviewed farmers know unsuitable summer irrigation, low rainfall during winter and hot summers for saffron flowering. Overall, some conflicts observed between local and scientific methods of saffron cultivation therefore, use of promotion ways and more scientific researchs considering traditional views are essential.