شناسايي نواحي دمايي شمال غرب ايران

دما از مهم ترين عناصر اقليمي است كه در تعيين نقش و پراكندگي ديگر عناصر اقليمي نيز موثر بوده و از مولفه هاي اصلي در پهنه بندي و طبقه بندي هاي اقليمي محسوب مي شود. يكي از راه هاي برنامه ريزي و مديريت مبتني بر دما شناخت خصوصيات دمايي و مناطق تحت پوشش آن است. در مقاله حاضر با بهره گيري از روش هاي چند متغيره تحليل خوشه اي و تحليل مميزي اقدام به پهنه بندي نواحي دمايي در شمال غرب كشور گرديد. بدين منظور ابتدا 840 نقشه ماهانه كمينه و بيشينه دما با استفاده از روش كريجينگ و با ابعاد 8 كيلومتر در 8 كيلومتر تهيه گرديد. در نهايت با حذف ياخته هاي خارج از محدوده، 2436 ياخته به دست آمد و ماتريس پايگاه داده ها به صورت 2436 رديف (ياخته ها) و 24 ستون (متغيرها) به شكل R تشكيل گرديد. با اعمال تحليل خوشه اي با استفاده از روش فاصله اقليدسي و روش ادغام وارد (ward) چهار ناحيه ي دمايي متفاوت در شمال غرب كشور شناسايي شد. براي گروه بندي و آزمون صحت نتايج حاصل از تجزيه تحليل خوشه اي نيز از تحليل مميزي استفاده شد. بر اساس نتايج حاصل از تحليل مميزي، گروه ها فقط در 6/1 درصد مساحت با تحليل خوشه اي تفاوت داشتند كه اين نتيجه نشان مي دهد تفاوت فاحشي بين نتايج حاصل از تحليل خوشه اي و تحليل مميزي وجود ندارد و مي تواند مصداقي بر نتايج حاصل از گروه بندي خوشه-اي باشد. نام گذاري هر يك از نواحي دمايي بر اساس مقايسه ميانگين هر ناحيه با ميانگين دماي ايران كه 18 درجه سلسيوس است انجام شد. اين نواحي دمايي عبارتند از: ناحيه خيلي سرد، ناحيه سرد، ناحيه نيمه سرد با روز سردتر و شب گرم تر و ناحيه نيمه سرد با روز گرم تر و شب سردتر. آرايش جغرافيايي نواحي دمايي شناسايي شده كه بيش تر بر سطوح ارتفاعي منطقه منطبق هستند نشان داد كه تحليل خوشه اي مي تواند ابزار مناسبي براي پهنه بندي نواحي دمايي به حساب آيد.