عرفان در انديشه ابن طفيل

Mysticism in the Thoughts of Ibn-e- Tofeil

ابن طفيل در رساله حي بن يقظان - كه شرح زندگي انساني فرضي است كه در جزيره اي نزديك به خط استوا وجود و تكامل مي يابد - سير تكاملي انسان از مرتبه حسي به مرتبه عقلي و سپس شهودي را به تصوير مي كشد. از ديدگاه ابن طفيل، اگر چه محصول عقل و شهود يكسان است، اما معرفت شهودي داراي وضوح و شفافيت و بالتبع، لذتي عظيم و شگرف است. از منظر وي؛ دست يابي به معارف شهودي جز از طريق سلوكي معنوي ميسر نيست و حي بن يقظان به عقل و فطرت خود، اصل ضرورت سلوك و چگونگي سلوك را درمي يابد. بر اين اساس، سالك پس از طي درجات سلوكي، وحدت را مي يابد، اما ابن طفيل توجه مي دهد كه اين وحدت، وحدتي در مقابل كثرت نيست؛ زيرا اين نوع وحدت از اوصاف اجسام است، بلكه عارف در شهود خود، با حقيقتي فراتر مواجه است، كه توصيف آن به قالب عبارت در نمي آيد. در نهايت نيز ابن طفيل به بررسي رابطه اين حقايق مشهود با شريعت مي پردازد.

In Hayy ibn-e- Yaqdhan treatise, which is a description of the life of an imaginary man who was born and developed on an island near the equator, Ibn-e- Tofeil sheds light on the course of human development including the sensory stage the rational stage and then the stage of intuition. According to Ibn-e- Tofeil’s view, although intellect and intuition have the same outcome, intuitive knowledge is more obvious and distinct, and consequently, provides great pleasure. He holds that intuitive knowledge cannot be gained except through a mystical and spiritual journey, and Hayy ibn-e- Yaqdhan, which based on his own intellect and nature, acknowledges the necessity and manner of mystical journey. Accordingly, after passing through the mystical stages, the mystic reaches unity. Ibn-e- Tof eil however, notices this unity is not in contrast with multiplicity, because it is one of the characteristics of objects. In his intuition, the mystic faces a reality which is beyond description. Finally, Ibn-e- Tufail examines the relationship between these observable facts and Divine law.