تبيين تغيير تلفظ فعل‌ پي‌بستيِ /-ast/ در بافت‌هاي گوناگون در چارچوب نظريه بهينگي

Explaining Different Pronunciations of The Enclitic Verb /-ast/ in Different Contexts: An Optimality Theoretic Account

از بين فعل‌هاي پي‌بستي كه در واقع صورت‌هاي تصريفي و وابسته فعل «بودن» در زمان حال هستند بيشترين تغييرات يا فرايندهاي واجي در مورد صورت سوم شخص مفرد، يعني /-ast/ رخ مي‌دهد. اين پي‌بست در برون‌داد يا بازنمايي آوايي در يك بافت به [as]، در يك بافت ديگر به [s] و در چهار بافت به [e] تبديل مي‌شود. وجه مشترك همه اين برون‌دادها حذف همخوان /t/ است. تلفظ محاوره‌اي معيار اين پي‌بست در بافت‌هاي گوناگون تحت تاثير فرايندهاي واجي گوناگوني قرار دارد. در اين پژوهش استدلال‌ مي‌شود كه چه فرايندهاي واجي‌ موجب تلفظ‌هاي گوناگون اين پي‌بست در بافت‌هاي گوناگون شده‌اند. اين فرايندها شامل حذف واكه يا درج همخوان ميانجي براي برطرف ساختن التقاي واكه‌ها، هماهنگي واكه- همخوان، حذف پاياني، درج و افراشتگي هستند. علت اوليه رخداد اكثر اين فرايندها، واكه‌آغازين بودن اين پي‌بست است. حذف همخوان نيز دليل ديگر است. اين پژوهش تحليلي در چارچوب نظريه بهينگي (پرينس و اسمولنسكي، 2004 /1993) انجام شده و هدف آن دست‌يابي به يك رتبه‌بندي دربرگيرنده نهايي از محدوديت‌هاي مختلف بوده است. اين رتبه‌بندي نهايي تبيين كننده همه تلفظ‌هاي فعل‌ پي‌بستيِ /-ast/ در بافت‌هاي گوناگون است. پيش از ورود به تحليل‌هاي بهينگي ترتيب اين فرايندها و تعامل‌شان با يكديگر مورد تحليل قرار مي‌گيرد. نتايج اين پژوهش بالغ بر شش مورد است كه هر يك بيانگر واقعيتي پيرامون واج‌شناسي فعل‌ پي‌بستيِ /-ast/ مي‌باشد.

The third person singular enclitic verb /-ast/ which is equivalent to English verb “is” undergoes the highest number of phonological processes among Persian enclitic forms of the verb “boudan” (to be); It changes to [as] in one environment, to [s] in another, and to [e] in four environments. Deletion of /t/ is common in all six contexts. These different pronunciations are determined by various phonological processes including resyllabification, deletion of a vowel or insertion of an intervocalic consonant in order to resolve hiatus, vowel- consonant harmony, apocope, epenthesis, and raising. The primary cause of most of these phonological processes is the fact that this enclitic starts with a vowel. Consonant deletion is another cause. The ultimate goal of this research is to come up with a single inclusive ranking of constraints which explains all the three pronunciations of enclitic verb “-ast” in different contexts within Optimality Theory (Prince and Smolensky, 1993/2004). The results section of this research includes six facts about the phonology of this enclitic verb.