پژوهشي در تكنيك‌هاي جراحي چشم از ديد غافِقي براساس كتاب المرشد في طبّ العين

An Investigation in Eye Surgery Techniques from Ghafeqi’s Viewpoint Based on the Book “Almurshid fi Ttibb Al-Ain” (A Guide to Ophthalmology)

بررسي تكنيك‌هاي غافِقي در شكافتن، قطع كردن و داغ كردن در كتاب المرشد، موضوع اصلي اين تحقيق است. توصيف دقيق غافِقي از هر بيماري، نشانه شناختي واضح و متمايز از انواع بيماري‌هاي چشمي است. او در جراحي با تكنيك شكاف عرضي در بيماري‌هاي پلكي، قَرْنيه و مُلْتَحَمه، دو روش سَلْخ يا عدم‌سلخ را مبنا قرار داده بود. در قطع كردن، تكنيك‌هاي غافقي، كشط كردن، لَقْط كردن و تَشْمير (پلك‌پردازي) است. تكينك وي در داغ كردن نيز براساس شكل ظاهري داغه (مكواه) است كه شامل داغ كردن با مكواه سوزني شكل (نوك تيز) و داغ كردن با مكواه عدسي شكل (سرپهن) است. مسير آموزشي اين كتاب نيز از طب نظري آغاز شده و پس از بيماري‌شناسي، به طب عملي (تجربي) پرداخته كه توصيف دقيق از تكنيك استفاده از ابزار مناسب و تاكيد بر رعايت تمام اصول احتياطي، در تمام مراحل درماني، تا حد بسياري منطبق بر روش‌هاي نوين اين دانش است.

Investigating the techniques used by Ghafeqi in incising, cutting, and cauterizing in the book Almorshid is the main subject of this research. Detailed description of Ghafeqi from every disease shows clear and distinct recognition of different eye diseases. In surgery with transverse incision technique in eyelid diseases i.e. cornea and conjunctiva, two flaying and non-flaying methods were adopted as basis of his work. In the cutting method, the techniques used by Ghafeqi include abrasion, picking up and rolling up (eyelid processing). The technique he used in cauterizing is based upon the shape of the cautery including cauterizing by needle-shaped (pointed) cautery and lens-shaped (flat-headed) cautery. Educational path of this book is commenced from theoretical medicine and after pathology he has dealt with practical (experimental) medicine in which detailed description of using appropriate tools and emphasis on observing all precautionary principles in all stages of treatment largely corresponds to the modern methods of this science.