تبيين عوامل مؤثر در خود مراقبتي زنان مبتلاء به پوكي استخوان: مطالعه اي كيفي با رويكرد تحليل محتوا

Factors affecting self-care in women with osteoporosis: a qualitative study with the content analysis approach

  زمينه و هدف : با وجود اينكه خود مراقبتی بيماران در كنترل و درمان پوكی استخوان اثر گذاشته اما هنوز عوامل مؤثر بر خود مراقبتی از ديدگاه مبتلايان به اين بيماری مورد كنكاش كاوش قرار نگرفته است . هدف از اين پژوهش تبيين عوامل مؤثر در خود مراقبتی از ديدگاه زنان مبتلاء به پوكی استخوان می باشد .   روش كار: اين مطالعه در سال 1393 و به روش كيفی با رويكرد آناليز محتوی انجام شد . 15 زن مراجعه كننده به مراكز سنجش تراكم استخوان شهر سنندج بر اساس نمونه گيری مبتنی بر هدف در اين پژوهش شركت داشتند . معيارهای ورود شركت كنندگان مورد مطالعه شامل: زنان 50 سال به بالا ‌ ی مبتلا ء به بيماری پوكی استخوان، گذشت شش ماه از زمان تشخيص قطعی بيماری، شاخص T-Score پايين تر از 5/2- در استخوان پشت يا ران، مصرف دارو توسط بيمار با تجويز پزشك، توانايی صحبت كردن و تمايل به شركت در مطالعه بود. داده ­ ها از طريق مصاحبه های عميق فردی و گروهی نيمه ساختار يافته جمع آوری و به روش تحليل محتوی تجزيه و تحليل گرديد . جهت حمايت از صحت و استحكام داده ‌ ها، معيار مقبوليت، تأييد پذيری و انتقال پذيری لحاظ شد .   نتايج: از تجزيه و تحليل داده ‌ ها 5 طبقه " عوامل زمينه ساز بيماری " ، " ناتوانی و اميد در برابر بيماری " ، " نقش ­ های متقابل پزشك " ، " نقش خانواده " و " سازمانها و مراكز اجرايی " و 11 زير طبقه شامل " مسائل فرهنگی " ، " عدم آگاهی " ، " عدم اولويت سلامتی سلامت سلامت " ، " ناتوانی و ترس " ، " اميد به آينده " ، " نقش مثبت پزشك " ، " نقش منفی پزشك " ، " نقش فعال خانواده " ، " نقش غير فعال خانواده " ، " نقش رسانه ها " و " مراكز اطلاع رسان " استخراج گرديد .   نتيجه گيری : نتايج مطالعه نشان داد مسئوليت پذيری زنان مبتلاء مبتلا به پوكی استخوان در قبال سلامتی سلامت خودشان تك عاملی نبوده بلكه چند بعدی می باشد . افزايش اميد به زندگی در بيماران، توجه پزشك به خواسته های بيمار، افزايش برنامه های ارتقاء سلامت در رسانه ها و پر رنگ كردن نقش خانواده بويژه مردان موجب فراهم نمودن شرايط و زير ساخت هايی جهت توانمند سازی زنان برای انجام رفتارهای خود مراقبتی می شود .

  Background and Aim: Although self-care is known to affect favorably the control and treatment of osteoporosis, the effective factors from the patients’ viewpoint have not been investigated. The aim of this study was to explore factors affecting self-care from the viewpoint of women suffering from osteoporosis.   Materials and methods: This was a qualitative study conducted with a content analysis approach in 2014, including 15 women consulting the bone mass densitometry centers in Sanandaj, Iran, selected by purposeful sampling. The inclusion criteria were women aged ≥ 50 years suffering from osteoporosis diagnosed definitively at least 6 months before, a T-score index > -2.5 (lower back or hip bone), taking drugs upon a physician’s advice, ability to speak, and willingness to participate in the study. Data were collected through face-to-face and group semi-structured in-depth interviews and analyzed using the content analysis method. The accuracy and rigor of the data were confirmed based on such criteria as credibility, confirmability and transferability.   Results: Five main categories were extracted including “ background factors of the disease ”, “hope and weakness in confrontation with the disease”, “role of the physician”, “role of the family”, and “administrative centers and organizations”. Based on further analysis of the data, 11 subcategories were emerged including “cultural issues”, “lack of knowledge”, “non-priority of health”, “weakness and fear”,   “hope for the future” , “positive role of the physician”, “negative role of the physician”, “ active role of the family”, “ passive role of the family”, “ role of the media”, and “information centers”.   Conclusion: The finding of the study show that the responsibility of women suffering from osteoporosis towards their health is not a single-factor, but rather a multifactorial, phenomenon. Pre-requisites for empowering women to adopt self-care behaviors include increasing their hope to live longer, physician’s attention to the patient’s needs, increasing health promotion programs in the media, and strengthening role of the family (particularly role of men).